DỊP MAY THỨ HAI - Văn Việt

 

 

Tháng 4 vừa qua, tôi (lời tác giả) nằm điều trị tại bệnh viện Mayo ở Rochester tiểu bang Minnesota (Hoa Kỳ) để chờ một quyết định sống còn.

Từ ngày lên tám, thận tôi đã bị nhiễm trùng lỗ chỗ bởi vi trùng streptococcus, các mô gai lan rộng ra, d6àn dần làm nghẹt khả năng lọc chất cặn bã trong cơ thể tôi của trái thận. Đến năm 25 tuổi, cơ năng lọc chất cặn bã của thận tôi sụt xuống chỉ còn 4%, những chất cặn bã trong máu làm tôi ngứa ngáy khắp thân thể. Một trong những triệu chứng đầu tiên của sự nhiễm độc là do chất Urée trong máu, nghĩa là tôi được biết tôi chỉ có thể sống vài tuần nữa. Một Bác sĩ điều trị ở bệnh viện cho tôi biết: "Hy vọng duy nhất để có một đời sống bình thường là 1 cuộc ghép thận. Trị liệu bằng thận nhân tạo 3 lần trong 1 tuần lễ chỉ có thể giữ anh sống thêm được ít lâu, nhưng tôi không chắc là anh có thể sống yên vui được bao lâu".

Năm 1954, khi tôi bắt đầu sưng thận, mục đích chính của bác sĩ điều trị là làm sao có thể kéo dài đời sống của 2 trái thận tôi được ngày nào hay ngày đó. Ông nói với cha mẹ tôi: "Không ai có thể chắc chắn là thận của Bốp có thể sống đến bao lâu, tuy nhiên chúng ta vẫn còn hy vọng, có thể 1 ngày kia, khi khoa học tiến bộ người ta có thể tìm ra 1 phương pháp trị liệu".

Rồi có những tia hy vọng 1 cuộc ghép thận đầu tiên được hoàn thành vào năm 1954, rồi đến năm 1960 máy thận nhân tạo hoạt động hạn chế, tôi sống cho ngày nay và cố không nghĩ tới ngày mai. Các nác sĩ đã cố gắng, tận tâm đem lại cho tôi 1 đời sống bình thường trong 17 năm trời suy thận dần dần bằng cách điều chỉnh từng ly từng tý sự ăn uống của tôi để tránh đến mức tối đa làm hại thận tôi, và bằng cách cho tôi dùng đủ loại thuốc men. Tuy nhiên sự ăn uống của tôi ngày càng hạn chế. Tôi hứng chịu những cơn nhức đầu làm mờ mắt, các viên thuốc điều chỉnh huyết áp làm tôi choáng váng và bị ngất xỉu nhiều lần, có lần tôi ngã lăn kềnh giữa đường phố khi bước xuống khỏi xe buýt. Tôi vô ra bệnh viện nhiều lần vì cơ thể yếu kém của tôi khó chống nổi lại các sự nhiễm trùng. Tuy thế, tôi vẫn cố gắng theo đuổi học hành, đậu được 1 chứng chỉ về ngành báo chí tại Đại học Illinois năm 1968, tôi đã làm phụ tá chủ bút cho tờ Nguyệt san National Wildlife 1 thời gian ngắn trước khi tôi đến điều trị tại bệnh viện Mayo này.

Thật là đau khổ phải chấp nhận rằng thận tôi hiện nay gần như vô dụng và tôi cần ai sẵn sàng hy sinh cho tôi 1 trái thận để may mắn rằng 1 trái có thể làm công việc của cả 2 trái thận.

Tôi hỏi bác sĩ điều trị: "Trường hợp tôi có thể trì hoãn cuộc ghép thận thêm 1 thời hạn nữa không?"

Ngồi duỗi dài sau bàn giấy tràn ngập hồ sơ của tôi, Bác sĩ trả lời 1 cách quả quyết: "Không có lợi ích gì nếu chờ đợi". Tôi cố hỏi thêm 1 câu quan trọng: "Thế thì tôi sẽ phải lấy đâu được 1 trái thận để ghép?"

Hiện nay đa số bệnh nhận được ghép thận bằng 1 trái thận lấy từ cơ thể của một người mà óc đã chết, nhưng tim và 2 lá phổi được cố giữ vẫn hoạt động được để có thể bảo đảm cung cấp dưỡng khí cho trái thận cho đến lúc lấy được trái thận ra. Được trái thận như vậy thì hy vọng ghép thận sẽ thành công tới 60%. Tuy nhiên, nếu được ghép thận từ 1 người thân thích đang sống mạnh khỏe thì hy vọng sẽ đạt tới 90% 1 đời sống bình thường. Lần trở về với gia đình ở Woodstock, Illinois 2 anh em tôi và 3 bà chị đều tình nguyện hy sinh hiến cho tôi 1 trái thận. Sau khi thử nghiệm máu thì trong số 5 anh chị tôi nói trên chỉ còn lại 1 em trai là David, 19 tuổi, sinh viên năm thứ nhất Đại học Illinois và 1 bà chị tên là Karel, 26 tuổi, đã lập gia đình và có 2 con là hợp với máu tôi. David nài nỉ rằng hắn là người hợp lý, hắn nói: "Để sau này tôi có thể rêu rao rằng cái gì anh Bốp tôi làm là có 1 phần của tôi trong đó".

Tuần lễ sau, chị Karel, em David và tôi cùng bay sang bệnh viện Mayo. Tới nơi, tôi được mắc ngay vào máy thận nhân tạo để máy bắt đầu rửa sạch máu tôi hầu chuẩn bị cho cuộc giải phẫu. Trong thời gian đó, chị Karel và em David phải trải qua vô số cuộc thử nghiệm và khám bệnh kể cả 1 cuộc phỏng vấn với 1 y sĩ chuyên điều trị về tâm lý và thần kinh để biết chắc là họ không bị áp lực của gia đình buộc phải hiến cho tôi 1 trái thận mà là do sự tình nguyện hy sinh cao cả của họ.

Về vật chất, giai đoạn này là giai đoạn khó chịu nhất trong đời tôi, tôi thấy những triệu chứng rõ rệt của thời kỳ thận suy, sức khỏe toàn diện suy sụp, những chất cặn bã tăng lên trong cơ thể tôi và huyết áp lên thật cao, tất cả dồn lại khiến tôi gần như nhức đầu và buồn ói mửa thường xuyên. Tôi cao 1m85, nặng 70 ký, thế mà lúc này tôi chỉ còn nặng 55 ký, tức là sụt mất 15 ký. Tôi yếu mệt vô cùng, tuy nhiên bởi kích thích còn ở tia hy vọng thứ nhì: chờ được ghép 1 trái thận của em hay chị tôi để sống, nên những khổ sở về vật chất không làm tôi xuống tinh thần. Quả vậy, tôi lên tinh thần khi hy vọng chắc rằng là tôi sẽ sống thêm ít nhất 50 năm hoàn toàn khỏe mạnh và bổ ích.

Kết quả những thử nghiệm đầu tiên cho biết tin mừng là chị Karel và em David đều có những mô bào tốt hợp với tôi, và nếu những mô bào của người cho thận mà hợp với người được ghép thận thì kết quả sẽ chắc chắn thành công. Chúng tôi hãy còn thấp thỏm về 1 trở ngại cuối cùng: Chụp động mạch thận để xem có đủ cả 2 trái thận và mỗi trái thận chỉ có 1 động mạch để cung cấp máu cho trái thận đó vì có người chỉ có trọn 1 trái thận hoặc có trái thận có 2 hay 3 động mạch, như vậy thì thật là khó khăn và trở ngại cho cuộc ghép thận.

Một tình cảm biết ơn sâu đậm xâm chiếm tôi khi tôi được 1 bác sĩ cho biết: "Chị Karel của ông được chấp thuận là người cho thận." nhưng tôi hãy còn tin vào David vì hắn là người có những mô bào tốt hợp với mô bào của cơ thể tôi, gần như là những mô bào 1 cặp anh em song sinh. Chiều hôm sau, khi được tin của David, tôi viết trong nhật ký như sau:

"7 giờ 10, David gọi điện thoại cho biết hắn có đủ 2 trái thận cùng một kích thước với thận của tôi, mỗi thận đều có một động mạch. Hãy gọi điện thoại cho ba má! Thật là vui mừng, hạnh phúc và khoan khoái! Cám ơn Thượng Đế! Hơn 9/10 tôi có một đời sống bình thường sau một cuộc hàn ghép".

Việc giải phẫu để lấy 2 trái thận của tôi ra được định vào ngày thứ sáu tuần tới 23 tháng 4 và cuộc ghép thận sẽ được định vào ngày 09 tháng 6 tức là 6 tuần lễ sau đó. Công cuộc ghép thận tại bệnh viện Mayo được hoàn thành bằng 2 giai đoạn, vì bác sĩ giải phẫu đã có kinh nghiệm rằng hy vọng thành công trong việc ghép thận tốt hơn cả nếu tránh được sự kích xúc mạnh khi vừa cắt bỏ 2 trái thận cũ ra và ghép một trái thận mới vào nếu cả hai công việc đó chỉ làm trong cùng cuộc giải phẫu thôi. Giữa 2 cuộc giải phẫu, tôi sẽ được giữ để sống bằng thận nhân tạo. Lần đầu tiên trong 17 năm, tôi cảm thấy có một cuộc sống bình thường ở trong tầm tay với của tôi. Khi tôi tình dậy, 9 giờ sau khi được cắt bỏ 2 trái thận ra, tôi thấy ba tôi đang ngồi đầu giường. Tôi lẩm bẩm hỏi "công việc ra sao?" và sờ soạng chỗ băng bó nơi vết mổ dài giữa bụng. Ba tôi trả lời: "Các bác sĩ cho biết con rất khá, kỳ sau ghép thận và rồi con sẽ có một đời sống mới. Một đời sống bình thường".

Trong sáu tuần lẽ tôi không có thận, tôi sống bằng cách được mắc vào một máy thận nhân tạo tuyệt vời để lọc máu : 8 giờ một ngày, 4 ngày một tuần. Lọc máu là một phương pháp tương đối giản dị: một ống nhỏ bằng Plastic gọi là ống thông được đút vào trong cổ tay trái tôi, một đầu ống nối liền với một động mạch, đầu kia vào một tĩnh mạch. Máu sẽ chảy từ động mạch vào trong máy và sẽ đi qua một cái lọc bằng chất Cellophane có những lỗ nhỏ li ti, vì những bụi nhỏ cặn bã trong máu nhỏ hơn các tế bào máu, nó sẽ chạy qua cái lọc và được một chất lỏng trong cái lọc trôi cuốn đi, máu đã được thanh lọc sẽ trở lại về cơ thể bằng tĩnh mạch. Trong mỗi buổi lọc máu dài 8 tiếng đồng hồ, máy thanh lọc nhân tạo đã lọc khỏi máu tôi 1/2 ký đến 1 ký 50 nước và các chất thặng dư, nếu không, để tích những chất đó lại thì tôi sẽ chết.

Buổi cuối tuần trước ngày ghép thận, cha tôi đến thăm, chúng tôi ra ngoài một công viên nhỏ và tản bộ dọc theo một dòng suối, chụp hình những hoa dại, ngồi trên những khúc gỗ ngoài nắng nói chuyện. Trong những tuần lễ này tôi cảm thấy thật gần gũi với mọi người thân trong gia đình. Những sự hy sinh mà họ đã làm qua bao nhiêu năm để chiều chuộng, an ủi tôi, sự nâng đỡ nhiệt tâm của họ đối với tôi khiến tôi tin tưởng là mọi việc sẽ thành công.

Rồi ngày trọng đại đã đến, cuộc giải phẫu thận sẽ cần tới 6 y sĩ giải phẫu, 4 điều dưỡng viên, cộng với những chuyên viên và nhân viên ngành tê mê. David và tôi nằm trên xe đẩy sát cạnh nhau, trong 40 phút, trước khi chúng tôi bị tách rời nhau ra để được đưa đến phòng mổ riêng biệt, chúng tôi nói chuyện về gia đình, về tương lai và những chuyện vớ vẩn. Thật không lấy làm ngạc nhiên chút nào khi tôi cảm thấy gần gũi với David hơn ai hết, trước đó, chúng tôi đã từng có những vụ xích mích huynh đệ nhỏ nhặ khi còn thơ ấu, ngày đó tôi không thể ngờ được rằng một ngày kia David sẽ hiến cho tôi một phần thân thể của hắn để tôi có thể tiếp tục sống. Rồi những y công mặc áo choàng xanh lơ đến đưa David đi vào phòng mổ và tôi ở lại một mình với những ý nghĩ vẩn vơ...

Cuộc giải phẫu khó nhọc để lấy một trái thận của David ra dài hai tiếng rưỡi đồng hồ, nhóm giải phẫu làm việc qua một vết mổ dài chừng 35 phân, cắt xéo vòng hông trái ngang eo. Cách đó hơn một thước, trong phòng mổ kế bên, một giờ sau khi mổ David, một nhóm giải phẫu khác bắt tay vào một cuộc giải phẫu dài 3 tiếng đồng hồ trên thân tôi, những nhóm ghép thận đã cùng làm việc theo một phương pháp đồng đội và sắp đặt giờ giấc ăn khớp với nhau và thường xuyên liên lạc với nhau như tôi nhận xét vài tháng sau này khi được chứng kiến. Khi y sĩ giải phẫu đã sửa soạn xong một chỗ trong cơ thể tôi mà sẽ đặt trái thận mới vào đó... một chỗ nào đó gần vị trí của trái thận cũ, nhưng thấp hơn, ở phía bên phải bụng để sau này nếu chẳng may phải lấy ra thì cuộc giải phẫu sẽ dễ dàng và giản dị hơn, ông thông báo cho nhóm y sĩ giải phẫu David biết, đến phút chót, khi nhóm này biết chắc là trái thận của David vẫn hoạt động thực sự thì y sĩ giải phẫu David cắt động mạch và tĩnh mạch nối liền cái thận nằm phơi bày trong thân thể David. Một y sĩ khác nhanh nhẹn mang cái bộ phận (trái thận) to bằng nắm tay này đến phòng tôi nằm mổ, trao nó cho vị trưởng nhóm ghép thận, vị này liền đặt trái thận vào trong một dung dịch muối ướp đá rồi bơm rửa bằng một dung dịch đặc biệt để vừa làm lạnh vừa lấy máu còn sót lại ra. Sau đó, trong khoảng nửa giờ khâu vá, thận của David đã trở thành thận của tôi, cuộc giải phẫu hoàn tất vào lúc buổi trưa. Tôi tỉnh dậy vào khoảng 8g 30 tối đó, trong một khu riêng biệt. Ba tôi đã có mặt ở đó, ông mặc một cái áo choàng bằng Plastic màu xanh lá cây, che kín mũi miệng bằng một cái mặt nạ. Tôi ngước mắt hỏi: "Thận hoạt động ra sao?" Người đáp: "Thật tốt, các bác sĩ cho ba biết là nó đã tống ra được gần hai lít nước tiểu trong một tiếng rưỡi đầu." Tôi hỏi tiếp: "Còn David thì sao?" Ba tôi trả lời: "Tốt, cả hai con đều tốt."

Đến ngày thứ ba sau ngày ghép thận, tôi đã được ăn những thức ăn từ hàng năm nay không được ăn vì phải cữ chất mặn (Sodium) và chất Protéin. Tôi gần như không còn đau đớn nữa mà bắt đầu đi bộ chung quanh nhà thương, cảm thấy dễ chịu và mỗi ngày cảm thấy khỏe hơn ra. David thì trải qua một giai đoạn cực hơn vì các bác sĩ đã phải cắt qua ba lớp bắp thịt để tới thận hắn. Tuy nhiên hắn lại người nhanh chóng, và sau 10 ngày đã đi học lại được.

Vài ngày sau tôi ra khỏi bệnh viện với một cục thịt nho nhỏ trong bụng: "Trái thận của em tôi".

Vấn đề lo lắng còn lại của tôi cũng như của bất cứ một người nào khác đã được ghép thận đều có là: "Thận mới liệu có hư không? Và có phải mổ lại để lấy ra không?".

Nếu chẳng may việc đó xẩy ra thì bệnh nhân phải trở lại việc dùng máy thận nhân tạo, nếu may mắn hơn, hắn sẽ kiếm được một trái thận khác, nhưng thận thật hiếm. Hiện nay theo cơ quan Quốc gia Thận, có 4.700 người lọc thận, phần đông đang chờ có được một trái thận để ghép. Nếu cơ thể tôi không hợp với trái thận của David thì sau khi ghép thận độ hai tuần lễ, khi những thuốc chống thận hư mà tôi đã được uống hai ngày trước khi ghép thận được giảm liều thì sao? Tôi băn khoăn chờ đợi những triệu chứng báo hiệu thận hư như sốt nóng và chất Créatinine (một chất dùng để đo cơ năng của thận) tăng lên trong huyết thanh không xuất hiện, tôi cảm thấy đã qua khỏi. Trong 3 tháng kể từ ngày rời bệnh viện, mỗi sáng tôi chạy bộ khoảng hơn ba cây số trước khi đi làm, rồi chúi đầu vào làm việc trong 9 giờ liền. Tôi cảm thấy có một thân thể mới, hoàn toàn khác, một thân thể không biết mệt mỏi. Bác sĩ của tôi thật hài lòng nhưng không lấy làm ngạc nhiên, ông cho biết gần như 100% các bệnh nhân của ông được ghép thận thành công đều có thể trở lại làm việc như thường. Về phần David cũng vậy, hắn cũng khỏe mạnh, sau 6 tuần hắn đã chơi Tennis và làm tất cả mọi việc như lúc trước khi cắt thận, trừ một việc là không được chơi những môn thể thao có sự động chạm mạnh đến thân thể như đấu vật, quyền anh v.v... Bác sĩ cho biết trái thận còn lại của hắn đã tăng năng lực và có nhiều triển vọng hắn sẽ không bao giờ cần đến trái thận của hắn đã cho tôi.

Chỉ một giá mà tôi phải trả cho đời sống mới là tôi phải gắn liền với cái mà Bác sĩ gọi là "một chế độ hậu giải phẫu lâu dài và chán ngấy" là tôi phải hàng ngày tiếp tục uống các thứ thuốc chống hủy thận đến mãn đời và vì những thuốc này gây nên bệnh đái đường một tháng sau khi giải phẫu, vấn đề phiền toái thực sự của tôi, tôi cần phải chích Insulin. Nhưng bác sĩ nói nhu cầu này sẽ hết biến trong tương lai khi độ lượng thuốc chống hủy thận giảm dần. Giai đoạn nguy kịch đầu tiên nay đã qua, và thận mới của tôi vẫn hoạt động tốt sau hai năm được ghép, các bác sĩ chuyên môn ở bệnh viện Mayo bảo tôi có thể có 99% chắc chắn một đời sống bình thường, đa số những người ở giai đoạn chót của bệnh đau thận không được gặp may mắn như tôi. Mỗi năm có khoảng từ 8.000 đến 10.000 người được ghép thận hay trị liệu bằng máy thận nhân tạo, nhưng vì thiếu thốn máy móc, thiếu thận biếu và thiếu tiền bạc nên tất cả, trừ độ 1.000 người, đều chết. Máy thì hiếm, nếu chữa trị bằng máy tại gia thì tốn độ 10.000 đô la cho năm đầu, 40.000 đô la cho mỗi năm kế tiếp, việc ghép thận cũng thật đắt: tiền bác sĩ và bệnh viện cho 4 tháng điều trị của tôi là hết 19.000 đô la và cho David là 2.500 đô la. Do đó tôi nhận thấy rằng tôi đã được ban ơn bằng một vật đặc biệt. Để báo đáp xã hội cho đời sống mới của tôi, tôi luôn mang trong bóp đựng tiền một thẻ tình nguyện hiến bất cứ một bộ phần nào trong cơ thể của tôi khi tôi chết cho các mục đích: ghép, trị liệu, nghiên cứu hay giáo dục về y học, hay cả cơ thể tôi nữa để nghiên cứu giải phẫu, đó là một việc nhỏ mọn nhất tôi có thể làm được, có khả năng giúp người khác, như tôi đã được giúp! Phải chăng đó là Định Luật Vay Trả bằng vàng có phải vậy không các bạn?

VŨ-VĂN-VIỆT      

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 129 và 130, ra ngày 15-9 và 1-10-1974)

Nguồn : https://tuoihoandmore.blogspot.com

LỜI KHUYÊN BẠN TRẺ - Nguyễn Hùng Trương

 

Các em thân mến,

Hôm nay, chúng tôi xin lược dịch một đoạn văn của Victor Hugo, gồm những lời khuyên rất thiết thực cho các em. Victor Hugo là nhà văn nổi tiếng của Pháp ở thế kỷ XIX, và tác phẩm được nhiều người biết đến của văn hào Victor Hugo là Những kẻ khốn cùng.

Dưới đây là những lời khuyên các em của nhà văn nói trên:

"Các em còn nhỏ, các em vui tươi, các em chơi đùa. Đấy là tuổi sung sướng. Tôi không nói các em được luôn luôn sung sướng vì một ngày kia, các em sẽ thấy muốn được hạnh phúc hoàn toàn, việc ấy không dễ dàng gì. Nhưng các em đâu có chịu lúc nào cũng sống khổ sở. Muốn được vậy, các em chỉ cần thực hành hai điều rất giản dị: yêu thương và làm việc.

Các em hãy yêu thương những người yêu thương các em. Bây giờ, các em yêu thương cha mẹ, tình thương này dẫn dắt đến tình yêu tổ quốc, người mẹ tất cả chúng ta.

Rồi đến làm việc. Trong hiện tại, các em làm việc để mở mang trí tuệ, để trở nên con người xứng đáng. Trong khi các em làm việc đàng hoàng và khi các em nhận thấy hài lòng vì công việc các em làm, chắc các em được vui tươi hơn, thường là như vậy. Các em làm việc rồi các em sẽ thấy tâm thần được thoải mái.

Và một khi tâm thần được mãn nguyện, các em sẽ không thể hoàn toàn khổ sở."

Mong rằng những lời khuyên trên đây sẽ giúp ích một phần nào cho các em, những người bạn trẻ mà chúng tôi hằng quí mến.

 

 

Thân mến chào các em          

NGUYỄN HÙNG TRƯƠNG    

 

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 56, ra ngày 17-9-1972)

Nguồn : https://tuoihoandmore.blogspot.com

ĐÂY! CÙ LAO! - Trần Ngọc Hưởng

 

 

Cửa Tiểu cửa Trung nước chảy vào
Đây miền đất ngọt! Đây cù lao
Là xương là máu là hơi thở
Xông xuống mùi thơm tự thuở nào

Muối mặn gừng cay và tất cả
Giồng khoai giàn mướp mấy muôn mùa
Hắt mùi rơm rạ mùi bông trái
Mùi gạo phụng lùn vo nước mưa

Mùi lúa ba trăng mùi vú sữa.
Bay lên trời rộng: 9 từng mây
Cuốn theo nước bọt bông bần trắng
Nhốt kín hơi trăng dưới lưỡi cày

Buông lửng khói chiều như mớ tóc
Người con gái bỏ sát bờ cau
Như lời ca nở trong tà áo
Như cửa sông sâu sóng bạc đầu

Có mấy bập dừa anh lấy lạt
Kết vào đầu võng cuộn mồ hôi
Bàn tay năm ngón em chầm lá
Che nắng che mưa giữa chợ đời.

Tháng giêng nắng đổ bờ sông cái
Gánh rạ đập bồ chất núm rơm
Cồn Cậu cồn Bà mùa nước nổi
Cồn Cô còn đọng giọt mưa nồm

Chuối sứ cồn Tàu vừa lớn trái
Vừa ngon vừa ngọt lại vừa thơm
Chuối tiêu TAM LẠCH ngang bờ ruộng
Chuối lá ông Quên chín đỏ lòm

Thả lưới quăng chài kinh Rạch Nhiếm
Qua mùa chạy vịt Lý Hoàn trên
Bà Cò nhà cửa vài vuông nhỏ
Lên khỏi Bà Hương tới Bến Đình

Bốn mùa ai ủ phân bằng lá
Khói lượn đầu làng Phú-Thạnh-Đông
Còn nhớ Rạch Cầu và Rạch Vách
Đất cao con nước chảy xuôi dòng

Ôi! Biết làm sao tôi vẽ hết
Bao nhiêu nét đẹp của quê hương
Nhưng rồi nửa cánh diều lưng gió
Dây đứt, lòng phân... mấy nẻo đường.

                                              Trần Ngọc Hưởng

(Trích từ bán nguyệt san Tuổi Hoa số 75, ra ngày 15-8-1967)

Nguồn : https://tuoihoandmore.blogspot.com

CHUYỆN BÉ THÚY - Trần thị Hậu

 

Bé mới lên sáu nhưng học tới lớp ba. Ở nhà ai cũng "phục" bé. Mẹ hay bảo "Bé hạt tiêu học giỏi ghê" mà Bé học giỏi thật. Tháng nào Bé cũng đứng hạng nhất, cô phát cho Bé bảng danh dự và Bé sung sướng đem về khoe với mẹ. Mấy lúc này ở nhà tự nhiên Bé buồn buồn. Bé thích làm cái gì cơ. Để xem nào, Bé yêu cô giáo lắm. Bé muốn làm cô giáo - không biết có được không? Cô giáo phải có học trò nè, cô giáo phải có sổ, sách nè, cô giáo phải có thước nè (hổng phải để đánh học trò đâu. Để gõ lên bàn mỗi khi lớp ồn thôi - Cô Bé vẫn làm vậy). Sổ sách thì Bé có quyển tập rồi, thước thì Bé mượn cây thước may của Ôn, còn học trò? Điều này rắc rối nhất đây. Ở nhà Bé áp út, Bé chỉ có một đứa em là cu Tốp thôi. Học trò mà chỉ có một đứa thì buồn chết, lại chẳng "oai" tí nào. Để Bé tính xem. "Nhận" thêm con Ti và thằng Sơn nhà bên cạnh. Lớp Bé "miễn phí" mà, lớp học lại ở ngoài sân mát mẻ, có ghế xích đu chắc chúng chịu gấp. Bé quên, phải xin mẹ ít cái ghế nữa chứ. Chắc là không có bảng đen rồi nhưng... chả sao. "Tổ chức" chu đáo rồi Bé bắt đầu đi gọi học trò.

- Im lặng! Chừ nghe "Bé" điểm danh đây. Cu Tốp có mặt không?

Cu Tốp xịu mặt không chịu đứng dậy.

- Ai bảo chị Thúy kêu em là cu Tốp, em không thèm học.

Bé cười - Quên mất! Hồi tối cu Tốp đã dặn mà Bé cứ quen miệng. Phải gọi là Trần Anh Tuấn. Cu Tốp là "tên ở nhà", Trần Anh Tuấn mới là "tên đi học". Tại lớp ở ngoài vườn nên Bé cứ quên gọi cu Tốp mãi.

- Thôi cho "Bé" xin lỗi nghe, tại "Bé" quên.

Chợt nhớ ra Bé nói:

- Này, các trò! Chừ "Bé" là cô giáo rồi mà cứ xưng "Bé" kỳ quá. Chừ các trò nghe "Bé" xưng là "cô" nghe.

Ba cô cậu học trò nhỏ nhìn cô giáo "tí hon" của mình gật đầu.

Điểm danh xong Bé bắt đầu dạy:

- Các trò nghe đây. Cái vòng tròn vo này là chữ O. Hôm nay các trò học chữ O thôi.

Vì ngày đầu chưa có bảng nên Bé chỉ cho "học trò" học chữ O. Sau đó:

- Hôm nay "cô" dạy cho các em hát bài "Học trò ngoan". Các em nghe "cô" hát trước.

Bé cất tiếng hát trước, ba cái miệng xinh xinh cùng hát theo:

- Học trò ngoan vâng lời cha mẹ

Học trò ngoan đi thưa về trình

Học trò ngoan, ngồi trong lớp không hay nói chuyện

Khi học trò của Bé thuộc bài hát trên thì cũng đúng lúc mẹ của hai trò Ti và Sơn gọi chúng về ăn cơm. Lớp học của Bé không có chuông hay trống. Buổi học thường được kết thúc khi có tiếng bác Thu "Ti, Sơn về ăn cơm" hay tiếng của mẹ: "Bé ơi! Cho em vào ăn cơm" Bé nghĩ cũng vui vui.

Bé Thúy đau đã ba hôm. Các học trò của Bé buồn lắm. Chúng mới học được hai hôm và thuộc hai chữ O, I cùng hai bài hát. Mẹ lo cho Bé lắm. Hồi sáng ba còn đưa Bé đi bác sĩ. Cu Tốp quấn quít bên giường Bé lăng xăng giúp mẹ cái này cái kia. Lâu lâu cu Tốp hỏi:

- Mạ ơi! Chị Thúy bớt chưa?

Hoặc ghé vào tai Bé thì thầm:

- "Cô giáo" rán uống thuốc cho lành bệnh để dạy tụi em học nghe.

Hai trò Ti và Sơn cũng qua thăm Bé. Bác Thu gởi cho Bé cam nữa làm Bé cảm động ghê. Bé mong lành bệnh để dạy cho cu Tốp, cu Sơn và bé Ti học. Lúc mẹ đem cháo cho Bé, Bé vòi:

- Mạ ơi! Mai con dậy được, mạ cho con ăn cơm nghe, con khỏe rồi. Mai con dạy các em học. Cô giáo con bảo, làm "cô giáo" phải tận tâm cơ.

Mẹ cười mắng yêu Bé:

- "Tôi" biết "cô giáo" tận tâm lắm. Nhưng phải ít hôm nữa mới dạy được. Con còn yếu lắm. Chóng ngoan hôm nào lành bệnh mạ đóng cho một cái bảng mà dạy học trò.

Bé Thúy vui mừng hỏi "thật hở má?" rồi nũng nịu rúc đầu vào ngực mẹ. Bé đang nghĩ tới ngày lành bệnh, lớp học có thêm cái bảng. Lúc nớ chắc Bé giống cô giáo "thật" rồi hỉ?

TRẦN THỊ HẬU    

(Trưng Vương)       

(Trích từ bán nguyệt san Tuổi Hoa số 186, ra ngày 1-10-1972)

Nguồn : https://tuoihoandmore.blogspot.com

NIỀM TIN - Phạm Quỳnh Trâm

 

Em ngồi trên chiếc võng vừa bồng em vừa học bài. Bữa nay em học thiệt mau thuộc có lẽ vì bài dễ học... Em Tư đã thiu thiu ngủ. Em nhìn em Tư, thở dài (Tính em hay bắt chước mẹ là hay thở dài khi có chuyện buồn). Em Tư ốm quá mới sáu tháng chưa bỏ bú! Em buồn buồn khi nghĩ tới việc nhà. Mới nửa tháng mà tiền trong nhà hầu như cạn chỉ tại trận đau của con Dung hồi đầu tháng. Em nhận rằng me em lo nghĩ nhiều. Em thương me em ghê đi. Me em dạo này phải thức khuya nhiều. Ba em đi làm nhiều giờ hơn. Mỗi khi nhìn ba em đi làm về, mồ hôi ướt đẫm lưng, em hiểu ba em. Ba em đi làm cực nhọc để nuôi chúng em. Em vẫn nghe ba em nói hy vọng của ba me đều đặt về chúng em. Bởi thế nên em họ chăm hơn trước nữa. Mà có lẽ em học tiến bộ thiệt. Bởi dạo này cô giáo cứ khen em hoài à! Nào là:

- "Phương làm toán giỏi".

- "Phương làm luận khá"...

Tụi bạn em: Con Lan con Cúc cũng hơi ganh tỵ với em. Có lẽ em được cô khen cô thương nhiều hơn tụi nó thì phải... Bé Tư đã ngủ say, em rón rén rời võng. Đặt Tư lên giường và phe phẩy quạt...

Tiếng con Dung vang lên ở buồng trong:

- Nè! Huyền biết không! Dung ốm nên me đi chợ mua đồ về cho Dung ăn nè.

Con Huyền phản đối:

- Ý! Dung phịa hoài. Me mua đồ về cho ba ăn mà.

- Cho Dung.

- Cho ba.

Em nhăn mặt bước vô buồng khẽ nạt:

- Im cho em Tư ngủ.

Rồi em bước ra ngoài. Em lại ngồi trên chiếc ghế cũ kỹ, ọp ẹp học bài. Bài em thuộc hết rồi. Năm nay em thi Đệ thất. Em phải cố gắng học thi cho đậu. Để cho ba me đỡ một món tiền. Em biết ba me làm việc cực nhọc lắm. Em phải cố gắng hết sức vì cô giáo em bảo:

- Phương học khá lắm, thi đậu ngay đấy.

Em mừng quýnh. Em nghĩ tới lúc em thi đậu Đệ Thất. Con Nga thì rớt, con Nga là con nhà giàu không lo học nó cứ đội sổ mà làm phách quá chừng, nó khinh nhà em nghèo. Em nhớ hôm kia cô giáo kêu em lên bảng làm toán đúng. Cô giáo khen em giỏi. Hồi về chỗ, con Tuyền ghé tai em nói rằng:

- "Con Nga nó bảo nhà Phương nghèo lắm, sức mấy mà Phương thi đậu".

Con Tuyền nói tiếp:

- "Con Nga nó bảo ba nó loại ra vài chục ngàn là nó đậu ngay".

Em nhìn con Nga căm hờn tức tối. Con bé hình như đoán được ý nghĩ của em nên nó nở một nụ cười đầy ngạo mạn trên vành môi cong chua ngoa. Em vẫn im lặng, nhẫn nhịn. Em không gây lộn với ai bao giờ vì ba me em dạy em. Em vẫn mong em thi đậu, con Tuyền cũng thi đậu nữa. Bởi nhà hai đứa cùng nghèo. Và Tuyền còn nghèo hơn nhà em nữa là. Nó thường bảo nếu không đậu Đệ Thất chắc nó phải ở nhà. Em thương nó ghê là... Có tiếng guốc lách cách chắc me em đi chợ về đây. Em bước ra đón me, mỉm cười nói:

- Em Tư ngủ rồi me!

Me em cười, mắt me thật sáng. Me hỏi em:

- Anh Dũng về chưa con? 

Em nhìn me thiệt lâu rồi đáp:

- Ảnh chưa về me à.

Me cười khoe hàm răng trắng đều đặn như những hạt ngô. Em thấy me em đẹp thiệt. Ba kể rằng hồi xưa me em đẹp lắm. Đẹp nhất vùng nhưng chỉ tội cái nghèo. Kiếp nghèo cứ đeo đuổi me em mãi. Me em gian nan khổ sở nhiều nhưng mà vẫn còn đẹp. Mặt me hình trái soan trắng xanh. Mắt me đen lay láy và sáng ngời. Mắt me em là nơi chứa một vùng trời thương yêu mênh mông. Cái mũi me em thanh thanh và chiếc miệng me thật tươi.

- Làm gì mà nhìn me dữ vậy con?

Em cười đáp tự nhiên:

- Tại me đẹp! Me đẹp...

Me em mắng:

- Đừng nịnh! - Và tát yêu em một cái - Thôi đi cô.

Me em đi xuống dưới nhà, em nhìn theo và khẽ nói:

- Con nói thiệt đó me.

*

- Thì con cứ lên ông Thư ký mà nói ổng chờ cho vài ngày nữa rồi me đem tiền lên nộp. Phương nghe lời me đi đừng khóc nữa.

Em nhìn me chớp mắt! Me bảo em đừng khóc mà mắt me ngấn lệ. Em mếu máo nói:

- Me ơi! Hay là con nghỉ học me hỉ! Để em Huyền, em Dung em Tư đi học nghe me!

Me nhìn em nghẹn ngào, giọng me thật trầm và buồn bã:

- Con! Phương đừng nói vậy! Con học đang giỏi mà. Vả lại có nghèo túng đến đâu me cũng cố gắng nuôi các con ăn học mà.

Rồi me đổi giọng bông đùa:

- Con gái yêu của me hay hờn mát quá.

Em nhìn me. Mắt em cay cay. Em muốn nói với me là em không hờn mát đâu! Nhưng em biết me không có tiền trả tiền học cho em.

- Me ơi!

Rồi em dịu dàng gục đầu vào ngực me thầm khóc.

Có tiếng me mơ hồ gọi:

- Phương ơi... ! Con tôi...

Em nức nở! Me bỏ mặc em ngồi đấy và khoát màn đi vào phòng trong.

Em đứng dậy lau nước mắt và sửa soạn đi học. Sau tấm màn em thấy me ngồi lau nước mắt. Và em cảm thấy thương me em hơn bao giờ hết.

*

Vào lớp con Tâm khều tay em hỏi nhỏ:

- Ê Phương! Trả tiền học chưa?

Em nghẹn ngào:

- Chưa!

- Chết mày! Hôm nay hết hạn.

Em lo lắng bồn chồn, khẽ hỏi Tâm:

- Có sao không Tâm?

Tâm không trả lời và giọng Nga thẽo thợt:

- Con nhỏ đó học gạt đấy! Nộp gì! Tiền đâu mà nộp. Thế mà cũng ló đầu đi học! Nghèo mà không lo thân!...

Con Nga nói nhiều nữa và tàn ác hơn nữa. Em bịt tai lại gục đầu khóc nức nở.

Nghèo mà không lo thân! Nghèo! Phải, em nghèo nhưng gia đình em lương thiện. Ba em là một tiểu công chức. Thanh bạch, đâu có bán danh dự mà ăn. Nghèo đâu phải là một cái tội. Em đang miên man suy nghĩ chợt có một bàn tay kéo em lại. Em quay lại. Thì ra là cô giáo. Cô bảo em ra về ở lại.

Reng reng! Hết giờ học bọn học trò ùa ra hết ngoài cổng. Cô giáo đặt tay lên đầu em trìu mến:

- Sao hôm qua Phương nghỉ học?

Em nhìn cô chớp mắt nghẹn ngào:

- Thưa cô! Ba em đi làm, me em đi hốt thuốc. Em phải ở nhà trông em Tư cho me em.

Cô giáo nhìn em ái ngại và dắt em ra về.

Em chợt nói với cô giáo:

- Thưa cô! Em chưa có tiền nộp tiền học.

Giọng cô dịu dàng:

- Em đừng lo! Em hãy bình tĩnh học đi! Phương học khá lắm. Cô xin thầy tổng cho em rồi! Em gắng lên Phương nhé. Em cố gắng thi đỗ đi. Ba em em hài lòng, cô sung sướng.

Em lạc hẳn giọng, mếu máo:

- Nhưng nếu em rớt...

Cô giáo chưa kịp trả lời em òa lên khóc ngất. Cô giáo dìu em về nhà và an ủi em khiến em cảm thấy vui nhiều.

*

Em đưa tay lên chận ngực. Mắt em mở lớn. Tiếng em lo lắng.

Vần A. B. C. D. H. K. L... M. Lê thị Ngọc Nga... và vần P. Trời ơi sao ông ấy... em hồi hộp vô cùng Lê thị Phương... và sau cùng vị xướng ngôn viên cất máy. Tai em ù đi, mắt em hoa lên. Em lảo đảo bước đến gần Tuyền, Tuyền ôm mặt nức nở. Tiếng con Nga ré lên:

- Ba ơi... con đậu rồi nè... Ba ơi.

Em úp mặt xuống bàn tay nức nở. Nghe tiếng con Nga mơ hồ:

- Con Phương học dốt như bò rớt ngủm là phải lắm.

Em bịt chặt tai và dòng nước mắt của em chảy xuống. Tiếng cười của Nga thẽo thợt. Tiếng khóc của Tuyền. Rồi đôi mắt buồn thăm thẳm của me em hiện ra. Em sợ hãi thét lên... Và em bừng mở mắt. Ồ! May cho em quá nó chỉ là một giấc mơ. Cái gì đè nặng lên ngực em và em thổn thức khóc. Dưới ánh đèn lù mù bên kia mùng, me em đang ngồi dậy tiến về phía em. Mặt me em trong đêm tối thực là huyền diệu. Me vuốt tóc em, những sợi tóc lòa xòa trên trán. Em ngồi bật dậy ôm lấy me nức nở:

- Me ơi! Con sợ con thi rớt.

Tiếng me dịu dàng:

- Con! Phương! Phương hãy nghe lời me. Phương đừng nghĩ dại. Con hãy tin tưởng ở mình đi. Con đừng vỗ ngực và hãy tin ở sức của con. Con hãy hăng hái. Hãy đặt cho mình một niềm tin. Con hãy tin tưởng chính ở nơi mình. Thôi con ngủ đi!...

Em mỉm cười buông lỏng me. Me trở lại giường và em phải vâng lời me! Me nói đúng. Em phải cần có một niềm tin. Em phải tin tưởng ở nơi em và phải cố gắng vô cùng đừng bao giờ em chịu yếu lòng. Em tin tưởng nơi em và em sẽ thành công. Em ngủ thiếp đi trong niềm sung sướng đó.

Phạm Quỳnh Trâm    

(Trích từ bán nguyệt san Tuổi Hoa số 111, ra ngày 1-8-1969) 

Nguồn : https://tuoihoandmore.blogspot.com

LẦN ĐÓ... - Tuấn An

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mưa đan nhẹ cũng là mây buổi sáng

Ướp nắng hồng nắng mới ngủ chiêm bao

Có gì đâu mà em phải nôn nao

Cứ chậm rãi bước chân đều nhịp guốc

Tóc em dài đã có nơ hồng buộc

Đừng sợ gì khi nắng nhỏ mưa thưa

Hãy hồn nhiên để mưa nắng giao mùa

Lắng nghe đó mùa thu về trước mặt

Thu chợt đến ngập ngừng trong đôi mắt

Áo học trò lấm tấm mực chưa phai

Cũng lá vàng rơi rụng tóc em cài

Cho buổi sáng mỏng manh về làm dáng

Những giọt nắng rớt trên lưng viên sạn

Cứ dẫm bừa em biết nắng sẽ đau

Nếu mùa thu mà lá chẳng đổi màu

Hồn sẽ héo cho vừa ngăn chiếc cặp

Đường đến trường hai hàng cây thẳng tắp

Dáng thẹn thùng như lần đó chưa quen

Cũng bước mau nghiêng nón nhớ nghe em

Vẻ duyên dáng để nắng thu nhảy múa

Không cao sang với ngọc ngà tơ lụa

Chỉ là chim nhảy nhót bước hồn nhiên

Chỉ ngây thơ trang điểm nụ cười duyên

Thế cũng đã là mùa xuân con gái

Em cứ đi dừng một lần ngoảnh lại

Nắng sẽ theo em đủ ấm tình người

Và cuộc đời như chiếc lá xanh tươi

Mùa thu đến ngả màu vàng rơi rụng

Cũng như em đã một lần lúng túng

Có gì đâu trong những lúc sau này

Cứ vụng về e ấp vẻ thơ ngây

Em đã sống trọn ngày thu nắng ráo...

                                                TUẤN AN

                                                  (Nha Trang)

(Trích từ bán nguyệt san Tuổi Hoa số 134, ra ngày 1-8-1970)

Nguồn : https://tuoihoandmore.blogspot.com

BẰNG CẤP VÀ CON NGƯỜI - Đỗ Phương Khanh

 

 

Thư của em V.H. Saigon:

... Dù rằng em không còn ở tuổi Thiếu Nhi, không ở trong GĐTN nhưng em mong chị sẽ vui lòng bớt chút thì giờ cho em chị nhé. Năm nay em đã 24 tuổi, em học Văn Khoa. Gia đình em dự định nếu em lấy xong chứng chỉ chót thì sẽ làm đám cưới. Em cũng tưởng rằng với sự học hành chăm chỉ của em, thi đậu là lẽ dĩ nhiên. Ngờ đâu em lại bị rớt. Ba má em bảo cứ cưới đi rồi qua năm sẽ thi lại. Nhưng em không muốn. Em muốn có cái bằng Cử Nhân đàng hoàng khi về nhà chồng người ta mới khỏi khinh rẻ, em muốn phải học cho thành tài mới bước vào đời. Vũ trụ sụp đổ hết chị ơi...

Trả lời: Dù em bao nhiêu tuổi, mà em còn ngây thơ như vậy, chị vẫn mong rằng những dòng chị viết sau đây, sẽ giúp ích em được phần nào. Dạo chị còn bé, khi mới biết làm tính cộng, ước vọng cao xa của chị là biết làm tính chia như anh của chị. Và chị nghĩ nếu đã làm được tính chia thì kể như là về môn toán khỏi phải học nữa. Khi chị làm được tính chia, thì anh của chị học phân số, chị lấy làm thán phục cái tính gì kỳ lạ: trên một hàng số, dưới một hàng số, mà giữa lại có cái gạch ngang, khác hẳn tính cộng trừ có hai hàng ở trên, chị chả hiểu ra làm sao cả. Và chị nghĩ tột đỉnh Toán học chính là bài toán kỳ lạ hai hàng số giữa cái gạch đó. Lớn thêm tí nữa chị lại thấy toán học còn có nhiều cái lạ hơn mà chỉ khi bước lên đỉnh cái lạ này mới lại thấy chân trời lạ mới. Rồi chị học được một câu rất thấm thía thế này: "Sự hiểu biết của người ta giống như con ếch ngồi đáy giếng. Nó nghĩ rằng trời bằng cái miệng giếng, nó chỉ nhảy ngang dọc mỗi chiều năm bước là hết cả trời. Khi leo lên được một bậc, tầm mắt nó lên cao, nó thấy nơi miệng giếng rộng ra. Rồi nó leo lên lần lần, trời càng rộng hơn mãi, cho đến khi nó lên tới miệng giếng, thì nó thấy bầu trời mênh mông quá, đi tới ngàn năm cũng không hết được." Sự học cũng thế. Hồi xưa, học xong lớp ba, đi thi Sơ Học yếu lược, nếu đậu là kể như có đủ khả năng để làm lý trưởng (nếu có tiền) thì sự thành tài chính là bằng Sơ Học Yếu Lược. Và nếu có người đậu Sơ Học Bổ Túc (xong lớp nhất) thì phải coi như là hãnh diện lớn, phải khao vọng, và có thể tự hào là người "thông thạo chữ Tây". Lần lần, quan niệm đó bị coi là sai lầm, cũng như con ếch leo lên nhiều bậc, càng được học nhiều, người trí thức càng thấy sự không biết của mình về vũ trụ mênh mông, lớn quá, so với cái biết nhỏ bé của mình. Và bất cứ lúc nào, chúng ta cũng có đầy dẫy cái không biết bên mình em ạ. Em đừng nghĩ rằng vũ trụ sụp đổ em ơi. Nếu kỳ thi rồi em đậu, thì sự hiểu biết của em hơn em hiện nay là bao nhiêu? Sự học rất cần thiết. Nhưng học để làm gì, học chính là để nên người. Vậy nếu em đậu kỳ vừa qua mà em đã coi là em thành người, thì chị thấy không đúng đâu. Sự nên người phải do nhiều yếu tố ghép lại, mà đỗ đạt chỉ là một phần nhỏ, một bằng chứng cụ thể rằng đã được huấn luyện về phương diện học vấn. Sự thi đậu cũng là bằng chứng cụ thể rằng em đã đi học một cách chăm chỉ, nghe giảng cẩn thận, thế thôi. Còn muốn trở thành một người thì em phải học thêm nhiều thứ lắm. Trước nhất, là em phải phá vỡ cái thành kiến rằng đậu bằng cử nhân là đã "thành tài", vì cái thành kiến tai hại ấy nó sẽ làm em tự cao tự đại, trở thành mù quáng, tưởng rằng mình biết hết cả vũ trụ, cũng như hồi xưa, mấy ông kỳ mục tưởng rằng bằng Sơ Học Bổ Túc là tột đỉnh của sự theo Tây học vậy em ạ. Chị nhớ có đọc câu này của một học giả: "Điều tôi thấy rõ nhất sau những năm chuyên cần học hỏi của tôi là tôi đã học được quá ít so với những điều tôi chưa học". Nói được câu đó, thì ông đó sáng suốt thật, và chị tin chắc chắn là ông đó sẽ học thêm được biết bao, sẽ hiểu biết rộng rãi vô cùng trước khi từ giã cõi đời.

Vậy thì tóm lại, em nên vâng lời ba má. Sau này có thì giờ em sẽ cứ học, cứ thi. Chị có chị bạn khi lấy chồng mới học đệ nhị, nay con chị đó đã 10 tuổi, và chị đó đã đậu cử nhân luật. Nhờ ra đời, chị ấy biết rằng ở đời còn nhiều cái cần thiết và đáng quí hơn bằng cử nhân luật, nên chị ấy rất nhã nhặn, ai cũng yêu quí. Nếu em không nghe lời ba má, cứ nhất định nghĩ phải có bằng cử nhân mới lấy chồng để khỏi bị khinh rẻ, thì chị thành thật mong em đừng thi đậu. Vì với cái quan niệm hẹp hòi ấy, nếu em thi đậu, về nhà chồng, nội cái tính kiêu ngạo của em, em sẽ khổ vì mọi người không thể thương yêu em được.

Nếu những lời của chị có làm em buồn lúc này, chị xin nhận sự ghét bỏ của em, chỉ xin em nhớ rằng thuốc đắng khỏi bệnh, có như thế, chị mới khỏi phụ lòng em tin cậy.

Chị Đ.P.K.       

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 56, ra ngày 17-9-1972)

Nguồn : https://tuoihoandmore.blogspot.com

MỘT NGÀY CỦA TỜ LỊCH - Thập Cẩm

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ngày thức sớm theo cùng trang lịch mới

Nắng đầu hôm sáng ngập khoảng sân hồng

Muôn bụi vàng giỡn nắng nhảy vui đông

Rèm e ấp chải đầu bên cửa lưới

Nghe mát mẻ như hoa vừa mới tưới

Lá thẹn thùng đưa tiễn bác sương đêm

Chim bình minh rót giọng hót êm đềm

Bao cảnh vật đi vào thay áo đẹp

Căn phòng nhỏ vẫn không hề thấy hẹp

Tờ lịch nhìn đôi mắt mở hiền mơ

Ôi một ngày đẹp như những vần thơ

Không ngắn ngủi mà sẽ dài muôn thuở

Chiếc cặp mỏng đã ra trường hớn hở

Ông bàn buồn nhớ cụ sách khôn nguôi

Chị bình hoa cũng cảm thấy bùi ngùi

Thương biết mấy lũ học trò tinh nghịch

Buổi trưa đến trong căn phòng tịch mịch

Bác đồng hồ vẫn rót giọng thanh tao

Lịch bỗng buồn vì thời khắc qua mau

Rồi sẽ hết khi màn đêm phủ xuống

Chú quay nhỏ nhảy trên bàn luống cuống

Anh hộc bàn hoảng hốt chạy ra ngăn

Bác cặp xinh bỗng thấy mất thăng bằng

Rơi xuống gạch để học trò chạy trốn

Dăm chú vở long bìa phơi cả rốn

Lũ bút chì phá phách bỏ đi chơi

Bình mực tan khóc lệ chảy tơi bời

Gạch cảm động chẳng buồn phai sắc ngọc

Mưa bỗng rớt trời chừng như cũng khóc

Anh diều buồn vì hết được tung bay

Bên hiên nhà chị guốc đứng ai hay

Nhìn nước chảy ngóng trông người bạn cũ

Chị bong bóng cũng nằm xem ủ rũ

Đợi mưa tàn để uống gió cho no

Bác ra dô vẳng lại mấy câu hò

Nghe não nuột như nàng đêm sắp lại

Tờ lịch nhỏ bỗng nghe lòng trẻ dại

Hết một ngày chú bé sẵn sàng rơi

Trong phòng ngoan mọi vật vẫn yêu đời

Mừng rỡ thấy đã làm xong bổn phận.

                                                THẬP CẨM

(cảm tác tập truyện "NHỮNG GIỌT MỰC" của LÊ TẤT ĐIỀU)

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 104, ra ngày 24-8-1973)

Nguồn : https://tuoihoandmore.blogspot.com

ƯỚC MƠ CỦA CÂY BẰNG LĂNG - Phan Khương Thái

 

Cây bằng lăng tỉnh giấc bởi những nhát búa đẽo đau đớn. Các ông thợ làm nhà vẫn thản nhiên vung mạnh vót cho nhọn đầu các cây cừ. Các bạn của bằng lăng bây giờ đang nằm rải ra dưới mặt đường nhựa, sát bờ lề và sân xi măng. Họ đang run sợ nhìn cái chân độc nhất của cây bằng lăng đang được kê lên một khúc cây cao su. Chẳng khác nào một tội nhân được đưa lên đoạn đầu đài, nhưng ở đây "đao chém" là hạ xuống chân của cây bằng lăng. Ngọn cây bằng lăng tức phần đầu của thân thể cây bỗng tưng tưng lên vì sự va chạm đau điếng của khúc chân dưới khi tiếp xúc với lưỡi búa bén ngọt. Cây bằng lăng bàng hoàng nhớ lại phút giây kinh hoàng hôm nào lúc còn sống trên rừng với mẹ cha, với anh em, với bà con, với bạn bè...

Cây bằng lăng và thân nhân đã bị loài người bắt cóc. Thợ rừng dùng rìu, búa và lưỡi cưa đốn nhẵn nhụi một góc rừng già. Bây giờ cây bằng lăng lại chịu thêm đau đớn cực hình như thế nữa, không biết ngày mai ra sao (?)

Cây bằng lăng được chở bằng xe be, xe hàng... về các trại cưa. Người ta lựa chọn, phân tán và bán cây đi mọi nơi, về các vựa bán vật dụng cho việc xây cất nhà cửa. Ôi, kể làm sao hết bao chuyến đi phiêu lưu, kinh hoàng. Cây bằng lăng chịu không biết mấy lần rêm mình, ngột ngạt, và đè ép, mất thở mỗi khi nằm từng đống lớn với các nạn nhân như mình.

Cho đến khi chủ nhà mang về đây. Bị quăng mạnh xuống đất đầu tiên, cây bằng lăng đã ngất đi với giấc ngủ dài hơn một hôm. Giá mà cây bằng lăng ngủ luôn cho rảnh nợ, cho an tâm mà đưa hồn phiêu lưu về xứ sở. Vót nhọn đống cừ độ hai mươi đứa xong, mấy ông thợ làm nhà mang từng đứa xuống cắm ở bờ sông. Thì ra chủ nhà cất thêm một khúc nhà sàn, lấn thêm, ăn gian thêm gần nửa con sông. Con sông tò mò dừng lại, giòng nước đứng (vì sắp đổi chiều) gom lại gần cây bằng lăng và các bạn như có ý hỏi:

- Mấy anh từ đâu đến, sao lại định cư ở đây? Đi chơi khắp nơi như chúng tôi có phải thú và tự do không.

- Tự do!?!

Cây bằng lăng thốt lên được hai tiếng tự do thì xịu mặt xuống. Hình như cây bằng lăng sắp phải sống đời tù chung thân rồi đây. Hai mươi đứa bị ghim chặt xuống lớp bùn nhầy nhụa đen thui. Phía trong, dãy cừ bằng xi măng cũng ngạc nhiên nhìn bọn ma mới. Chúng có ý ganh ghét nọn bằng lăng đến đây chia xẻ công lao đội cái nhà trên đầu của chúng. Một cây bần đắng trong nhóm hai mươi đứa vì quá ốm yếu nên đầu đít đều như nhau, khó mà phân biệt. Mấy ông thợ lại nhè đầu cây bần đắng mà gọt mà đẽo. Cái đầu cây bần đắng bị gọt trọc lóc như nhà sư. Rồi nhọn dần và trụi lũi như sừng ác quỷ. Thế là cây bần đắng bị chôn ngược đầu, gốc quay lên trời, cái cẳng độc nhất và lêu khêu đã bị cưa phẳng lì. Còn nỗi thống khổ nào hơn khi bị chôn đứng mà lại bị chôn từ đầu trước. Cái chết sẽ không đến từ từ mà chính là cái chết đau thương tức tưởi. Dù không thuộc các loại danh mộc để làm vật dụng tốt đẹp như bàn, ghế, tủ, nhà cửa, vách gác... họ hàng nhà cừ cũng hữu ích không kém. Vì họ hàng nhà cừ là những kẻ mạnh mẽ chịu đựng được mưa gió, sóng cả, sông sâu... Họ hàng nhà cừ ngâm nước có thể sống dai thêm được khoảng từ ba đến năm năm tùy theo sức chịu đựng của từng loại cừ. Dù rằng từ chân đã bị cắt đứt những liên hệ của dây mơ rễ má chằng chịt ngầm dưới đất để rút chất bổ dưỡng nơi cây.

Bốn mươi tên cừ sạn nằm sắp hàng bên trong. Cứ từ bờ đi lần ra mấy đứa thấp đứng trước, mấy đứa cao giò đứng sau. Mấy tên cao giò cà khịa với tụi bằng lăng:

- Ráng lên đi mấy chú, mấy chú ở đây chơi với "qua" cũng khá lâu, nhưng tội nghiệp mấy chú sẽ bị mục và gãy trước "tụi qua" đây. "Tụi qua" đứng đây vững chãi, và ngay ngắn muôn đời. Tụi qua là những lực sĩ có bộ xương bằng giàn sắt cứng.

Thế rồi tụi cừ sạn cười thích thú khi tụi bằng lăng bị các ông thợ làm nhà hì hục dộng cừ. Các ông vừa làm vừa hô ăn nhịp:

- Một, hai, ba... Một, hai, ba... xuống.

Cây bằng lăng và các bạn đã bị chặt trụi tay chân, không thể ôm lấy cái đầu đau nhức được. Đứa nào cũng thét lên từng chập theo nhịp dộng cừ. Chân chúng nó lún sâu xuống, xuống mãi và có lẽ chạm phải vùng đá tảng thì các ông thợ mới ngừng tay. Cây bần đắng bạc phước đã chết sớm, không còn trò chuyện với anh em được nữa. Cây bần đắng còn lại khóc than không tiếc lời:

- Em ơi là em! Ngày nào anh em mình lưu lạc có nhau, cùng chia xẻ hoạn nạn, nay đành chia tay mỗi đứa một cảnh đời. Em đã bỏ anh với kiếp cô độc.

Cây bằng lăng an ủi:

- Thôi anh đừng buồn, ai cũng có số cả. Từ nay anh có những mười tám đứa bạn còn lại cũng vui chán. Tôi cũng một thân trơ trọi như anh, chúng mình dễ cảm thông nhau hơn.

Tụi ngành ngạnh, kiềm kiềm, săng đục, săng đá, cốc (chính là cây cốc trên rừng, không phải cây cốc cho ta trái cốc chua ăn với muối ớt), không góp lời nhưng đều ngầm bày tỏ ý thuận tình.

Từ nay cây bằng lăng, bốn cây săng đục, bốn cây săng đá, bốn cây ngành ngành, ba cây kiềm kiềm, hai cây cốc, cây bần đắng và ba đứa em bị chôn ngược cùng nhau đoàn kết, nương tựa, dìu dắt nhau chống đỡ sàn nhà sắp sửa lát bên trên. Chúng với những cơn nhức đầu vì cứ bị nện bằng khúc gỗ me lớn nên đứa nào cũng bất tỉnh. Giòng sông chứng kiến đầu đuôi, xong việc đã bỏ đi. Giòng nước ròng và đứng yên giờ lại chảy ngược. Nước bắt đầu lớn... Nước lớn dần, về chiều tiếng chim bìm bịp kêu nghe buồn ảo não. Mấy ông thợ gác đà dọc, đà xuôi, đóng đinh chắc chắn xong đã ra về, vì nước lớn và tối trời không thể tiếp tục công việc được.

Tụi cừ cây gọi chung là cừ dòng thức dậy bởi tiếng chèo khua trên sông. Cây săng đá đầu góc trái ngoài cùng bực mình gắt với cây dầm:

- Nè đụng vừa vừa chứ, sáng sớm không để cho người ta ngủ.

Cây dầm mỉm cười:

- Xin lỗi, tôi mới chạm nhẹ mà. Tại ông già bán rau muống này chèo yếu, phải chống tôi (cây dầm) vào anh (cừ săng đá) chứ tôi đâu muốn đụng chạm.

Rồi cây dầm lại lướt nước đi theo nhịp chèo của ông già bán rau muống. Ông già vừa chèo vừa vẹt vài miếng rác trôi lều bều trên sông văng về phía sau. Cây săng đá không thể nào né tránh được, bị một miếng giấy dơ chụp vào lưng. Cây săng đá rùng mình, cái vỏ xù xì càng xù xì thêm, tờ giấy vẫn khó mà rơi, chừng nào khô nước hẳn hay. Con chó đen của chủ nhà chạy xồ ra, dừng bên mé sàn cũ sủa tiếng rao của ông già đang loang dài xa xa:

- Rau muống đây... Ai rau lang...? Rau muống tươi đây...

Quấu quấu... quấu quấu... Ông già này la um xùm hà.

Có tiếng chủ nhà mắng chó:

- Xù, đi vô, sủa bậy hoài.

Mấy ông thợ lục tục kéo sang, tay mang đồ nghề nào là kìm, búa, cưa, đinh, đục, xà beng, bàn bào, dao, đá mài, rìu giũa v.v... cũng bày đặt rầy con xù:

- Ê! Chó, quen nghe, đừng cắn ẩu.

Rồi chủ nhà ông ấy quát chó đi vào trong. Hai ông thợ bào sơ lại mấy cây đà. Mấy cây đà ngang khoan khoái khi có người làm cho mình ốm bớt. Mấy anh cho rằng không có gì thích thú bằng tấm thân gọn gàng, bốn cạnh láng bon và nằm ngay ngắn.

Có thế mới nằm yên trên đầu của tụi cừ dòng được chứ. Mấy ông thợ đặt lên trên đà ngang mười tám tấm ván, dày có mỏng có. Mấy tấm ván này đã chết khô tự lúc nào nên đà và cừ không biết tên bạn mới. Ôi! Từ đây cừ và đà phải sống cạnh mười chín cái thây, của ván và cây bần đắng. Phải giàu nghị lức lắm mới đủ can đảm sống, mà giúp ích cho loài người.

Hơn ba hôm thì cái chái nhỏ phía sau nhà cất xong. Từ nay tụi cừ dòng và mấy cây đà khỏi lo chuyện "dầm mưa dãi nắng", đã có vách, có nóc nhà lo chống đỡ bên trên. Cừ dòng và đà chỉ có phận sự gồng mình phía dưới, trổ hết thần lực gánh lấy "giang sơn mới".

Suốt thời gian dài đăng đẳng sống kiếp nô lệ tù đày cùng các bạn, cây bằng lăng thường mơ ước được về rừng. Để có chết thì cũng còn bỏ thây nơi quê cha đất tổ chứ không như cây bần đắng. Nhưng làm sao thoát ly, cưỡng chống lại số phận đã an bài. Suốt thời gian làm cái công việc vô vị ấy đã có biết bao nhiêu là chuyện xảy ra trên giòng sông vắng. Mấy cây săng đá và mấy cây săng đục đứng ngoài cùng không ưa lúc nước lớn. Tụi ấy cứ mong nước chảy đi luôn đừng trở về để chúng được khô ráo sạch sẽ. Nhưng thủy triều mà, cứ hết nước ròng lại lớn. Giòng sông cứ đi đi lại lại, chọc tức cây săng đục và săng đá. Thỉnh thoảng sông còn cọ quẹt tụi cừ dòng nhờ những luồng sóng nhỏ của xuồng máy gắn đuôi tôm chạy vút qua. Bốn cây săng đục lầu bầu mắng nhiếc. Vốn nghề cau có của tụi chúng đó mà. Cho chúng đứng ở ngoài cùng cách biệt với dãy cừ sạn mà đôi khi chúng vẫn cố cãi lộn cho bằng được. Cây săng đá có đứa còn đòi uýnh nhau với cừ sạn xem đứa nào rắn chắc hơn. Đúng là quen thói rừng rú, hoang sơ. Giòng sông có dưới tay lũ em út là rác rưới, giòng sông còn cho cá, ốc, hến mướn chỗ ở... Nhưng hình như chỉ có cá thác lác, hến, và vài chú cá trê nghèo là còn ở lại mà thôi. Giòng sông chứa quá nhiều bọn lưu manh, nào là giấy rác, hộp lon, dây thung, củi mục, rau rác, vỏ trái cây, hộp các tông,... ôi thôi! Đủ thứ vật dụng phế thải, có cả chiếu manh, nệm lủng... xác chuột chương và xác chó sình trôi lén lút. Nghĩa là giòng sông quá dơ và hôi thúi. Thế mà tụi săng đục và săng đá cứ thích nước ròng, để hửi mùi tanh tưởi dậy lên từ những bọt bùn của cá bảy màu, của hến... Tụi cá bảy màu và tụi cá lìm kìm, cá lòng tong thường than nghèo với giòng sông và cứ khất nợ mãi. Tụi cá thòi lòi thì than ngược, không nhận ở lậu. Chúng bào chữa rằng:

- Tụi này sống trên bờ không hà. Nào xem tụi này leo cừ đây. Thấy chưa tụi này đi bằng hai cái vây hai bên.

Nhưng đợi giòng sông vô tình làm nước lớn lại và đi sâu vào trong, tụi cá thòi lòi khoái tỉ đùa nhau nhảy xuống sông tắm táp. Chán chê chúng lại chui vào hang một cách tự nhiên. Chúng lạm nhận bãi bùn và giòng sông là nhà của chúng quen rồi. Còn giòng sông cũng khá dễ chịu cho họ nhà cừ: cừ cây, cừ sạn... mặc tình trú ngụ. Mà không đồng ý sao được với ý định của loài người muốn làm gì thì làm.

Ngày lại ngày, đêm lại đêm, tụi cừ dòng buồn tênh đứng hoài trên giòng sông siêng năng, với nước thủy triều cứ mãi lên xuống. Quanh đó nhà sàn cũng khá nhiều. Tụi cừ dòng bị chôn chân một chỗ không tiện đến thăm hỏi cùng nhau. Bầy cá bảy màu hay vượt nước, lội quanh tụi cừ tuy nhờ vào cừ cản bớt sức nước chảy, lại rất xấu bụng, không con nào chịu liên lạc tin tức gì giùm cho tụi cừ đứng cách xa nhau. Bốn cây săng đục và bốn cây săng đá lúc nào cũng quạu quọ gây gổ với rác rưới lỡ chạm phải chúng.

Cây bằng lăng phải khuyên can mãi. Thời gian sao mà dài thậm thượt. Cây bằng lăng nhớ lúc ở trên rừng sống đời thiên nhiên vi vu hòa ca cùng gió, cành lá rậm rạp là những cánh tay, tha hồ vung vẫy trong không gian vô tận. Bây giờ buồn quá đi thôi. Tấm thân xù xì của cây bằng lăng và các bạn, phần thân thường ngâm dưới nước lại phủ thêm lớp rong rêu xanh xám tang thương. Bọn trẻ con loài người khi bơi lội rất ngại khi phải bám víu vào chỗ có rong rêu trơn trợt đó. Cây bằng lăng thì thích có nước lớn để có lũ trẻ đùa giỡn, cút bắt xung quanh, luồn lách qua lũ cừ cho cuộc đời bớt tẻ nhạt. Dù sao cây bằng lăng vẫn thèm nghe những chuỗi cười trong trẻo hơn là những lời thì thầm than thân trách phận của các bạn.

Mấy hôm nay, lũ trẻ không dám tắm sông nữa. Hôm trước có một chú rắn nước ốm tong teo. Chú ta đi lạc đến đây và ngừng lại. Chú ta mệt mỏi quấn quanh cây ngành ngạnh. Cây ngành ngạnh không thuận tình nhưng hơi hãnh diện với chiếc vòng thân rắn quấn quanh lủng lẳng. Lũ trẻ sợ rắn, dù rắn nước hiền khô không có nọc độc và không cắn ai bao giờ. Chú rắn nước ăn cá nhỏ, bầy cá lòng tong, cá lìm kìm, cá bảy màu... thì đã đi xa chỗ đó tránh tai họa. Chúng chỉ trở về lội tung tăng quanh tụi cừ dòng khi nào chú rắn nước tiếp tục phiêu lưu. Lũ trẻ hãy còn mang ấn tượng có rắn dưới sông, nên chắc lâu lắm chúng mới dám xuống sông tắm. Cây bần đắng, cây kiềm kiềm, cây ngành ngạnh cũng rất thèm nghe tiếng cười giỡn của trẻ thơ. Chỉ trừ mấy cây săng đục và săng đá, các cây này không muốn ai rờ rẫm vào mình cả. Mấy cây cừ sạn phía trong nom bộ dạng cục mịch của cừ săng đục và săng đá mà ngán thầm. Mấy cây đà nằm trên cứ xúi cho tụi cừ ghét nhau và đánh nhau, nhưng còn lâu tụi cừ mới xáp lại gần được. Thế nên mãi mãi các cây cừ đứng cách khoảng nhau đều đặn, hàng ngang một thước rưỡi và hàng dọc một thước. Đứng như vậy rồi tức tối nghinh ngó nhau mà thôi.

Một năm trời qua mau, đối với tụi cừ, chúng xem lâu hằng thế kỷ. Lớp rong rêu bám quanh cừ đã dày thêm và có lẫn bùn đất. Cây cốc thường than van ngứa ngáy với tụi ốc nhỏ sống bám. Đôi lúc có đàn vịt được cô bé đi chăn trên xuồng lùa qua, chúng rỉa rói, chúng gãi ngứa giùm lũ cừ làm tụi cừ sung sướng. Cây bần đắng bỗng một hôm phát giác ra những mầm lá non xuất hiện gần cái đầu bằng phẳng của cây bằng lăng. Có lẽ mấy con còng gió, mấy con ốc nhỏ ngày nào đã bò lên làm dính nước. Sức sống tiềm tàng mãnh liệt đã giúp cây bằng lăng nhô lá non. Nhưng những lá non nhô ra một cách khó khăn này trông như "ráng" bám trên cây bằng lăng lúc sống trên rừng. Nhưng các cây ngành ngạnh, cây kiềm kiềm, cây cốc, cây săng đục, cây săng đá... đều trầm trồ khen ngợi. Chúng cũng muốn có lá non như cây bằng lăng vậy. Lũ cừ sạn thế là thêm một lý do để ghen tức. Muôn đời cừ sạn chẳng lú được cái lá cỏn con nào.

Một năm... rồi một năm nữa trôi qua với nhịp sông chảy hoài buồn thiu. Chùm lá đã rậm quanh đầu cây bằng lăng. Cây kiềm kiềm có đứa cũng vươn cành lá cằn cỗi ra từ năm vừa qua. Nhưng cây bằng lăng buồn vì lá lớn chậm lắm kia. Những cái lá và cành dai dẳng cũng mang vẻ thờ ơ với đời mới tù túng không có gió đu đưa. Những chùm lá của cây bằng lăng, của cây kiềm kiềm, cây cốc, cây ngành ngạnh trò chuyện với nhau. Không biết ai nói cho chúng nghe, mà chúng cứ ước mơ được về rừng. Về rừng như ý nguyện của cây bằng lăng. Mấy cây săng đục và cây săng đá cứng lắm không có lá mọc ra đã bỏ tính cau có. Chúng nhận thấy chúng chả hơn gì tụi cừ sạn bên trong. Giòng sông càng ngày càng ngầu đục và dơ dáng thêm lên. Mưa gió từng mùa hay đùa chơi cùng sông gây ra những đợt sóng nhỏ. Khi nước lớn những đợt sóng nhỏ nhảy tung tăng rửa ráy cho các chùm lá khô khan đã sống thiệt tài tình. Mưa lũ, nước cuồng đã rủ rê, kéo giựt từng giề lục bình từ nguồn trôi xuống. Cứ mưa là có từng giề lục bình dại dột theo sông đi phiêu lưu. Chúng sẽ theo nước ròng mà chảy hoài, ra sông lớn, đổ vào sông cái, rồi ra biển mà tan rã mất thôi.

Có một giề lục bình kia rất rậm đám, bị sóng của xuồng xô đẩy trôi dạt vào phía trong và ngang nhiên bám vào tụi cừ dòng. Chúng to và rộng gần ba thước vuông nên mắc kẹt vào cây bần đắng và các cây săng đá, cây săng đục. Chúng cố vùng vẫy nhưng càng thêm vướng vào cây cốc và cây bằng lăng. Cây ngành ngạnh và cây kiềm kiềm tự an ủi rằng nước lớn thì giề lục bình sẽ trôi đi. Khốn thay giề lục bình vướng hẳn vào đám cừ dòng. Nước ròng thì nó chìm xuống, có khi tòn ten như đưa võng. Nước lớn nó lại nổi lên. Cây bằng lăng chợt thấy giữa đám rác rưới cũng mắc kẹt vào lục bình vài cái hoa tím mỏng manh. Cây bằng lăng cũng sinh ra hoa tím và đẹp hơn hoa tím của lục bình nhiều.

Xác một con heo con chết sình cũng tắp vào giề lục bình và kẹt cứng ngắc. Hai hôm rồi nó tỏa mùi nồng nặc khó chịu cho lũ cừ dòng. Mấy cây săng đá và săng đục đổ thừa nguyên nhân bởi giề lục bình:

- Ở đâu mà đến ăn bám ở đây, mất vệ sinh quá đi thôi.

Giề lục bình không biết nói sao vì chính nó cũng cố trút cái của nợ là xác con heo trôi đi đâu cho rảnh. Chỉ có cây bần đắng đứng ngược đầu và mười tám tấm ván là không có cảm giác gì. Chứ mấy cây đà cũng ngán mùi hôi. Mùi hôi thối lách qua kẽ ván chui lên xông vào lỗ mũi của gia đình chủ nhà. Họ tìm cách lấy cây đẩy xác heo và giề lục bình ra giữa giòng sông. Nhưng thật là khó xoay trở. Giá mà có ai nhảy xuống kéo chúng ra bằng tay. Thế rồi lũ bé con được mướn, đứa nào cũng có hai chục đồng để vừa tắm sông, vừa lôi giề lục bình lẫn xác heo chương. Lâu ghê cây bằng lăng mới nghe lại tiếng cười đùa của trẻ thơ. Giề lục bình hoan hỉ sút từng mảng và trôi ra giữa giòng nước lớn. May quá chúng theo nước lớn mà về nguồn. Rác rưới tan rã trôi lẻ tẻ theo sau. Xác con heo sình chương như còn nấn nuối chỗ ngụ an lành. Phải chờ lũ trẻ bịt mũi, lấy cây đẩy mạnh, xác heo mới chịu lững lờ trôi. Lũ trẻ reo hò sung sướng. Mấy cây săng đục và cây săng đá lại một phen bực mình khi lũ trẻ rượt bắt nhau, chúng dùng chân tống vào cừ, búng mình lội giỡn, cười nắc nẻ. Vì thế mấy cây cừ dòng rung rinh làm lắc lư giàn cây đà bên trên.

Thằng bé con chủ nhà lội đến cây bần đắng đứng lộn đầu. Nó ngạc nhiên khi thấy cây bần đắng đã mục từ lâu. Nó dùng tay lay mạnh, vỏ cây bần đắng xấu số vỡ ra, rơi lả tả. Lũ mối túa chạy lên giàn cây đà. Hình như có lũ kiến đen cũng làm ổ trên cây bần đắng. Thằng bé con nói cho ông chủ hay. Ông chủ nhà thầm tính toán: "Đã ba năm rồi còn gì, phải thay loạt cừ cây này bằng cừ sạn mới được, vậy cho chắc ăn". Ông ta biểu thằng con:

- Mày lội coi cho kỹ xem mấy cây cừ mục, để tao liệu.

- Mười hai cây lận ba ơi.

Nhưng khi mấy ông thợ làm nhà đến lội xuống xem xét thì họ nói rằng phải thay hết, dù còn đến bốn cây săng đá và hai cây săng đục còn nguyên vẹn, đứng gan lì với nước lạnh đã hơn ba năm nay.

Phải thay hết cừ, vì cũng như hàm răng, cái bị sâu đã làm hại mấy cái chung quanh.

Chủ nhà mời mấy ông thợ đem đồ nghề qua, nạy bật ván lên, dộng thêm lũ cừ sạn xuống. Lũ cừ sạn cũ bên trong dù sao cũng bằng lòng hơn là sống chung với lũ cừ dòng. Mấy ông thợ lội hẳn xuống sông cố bẻ gãy lũ cừ mục nát, trong số đó có cây bằng lăng, cây cốc, cây ngành ngạnh, cây kiềm kiềm và hai cây săng đục ngỡ ngàng gãy răng rắc trôi ra giòng nước xiết. Chúng không kịp từ giã bốn cây săng đá và hai cây săng đục còn gồng mình đứng lại. Không phải sáu cây ấy lì lợm mà tại vì chúng còn quá tốt, có thể đứng đó gánh sàn nhà chung với lũ cừ sạn mới ít nhất là hai năm nữa mới được ra đi.

Phải nói là quay về thì đúng hơn. Thế là ước mơ về rừng của cây bằng lăng và các bạn đã thành tựu. Ba năm dài, cây bằng lăng mới thực sự thở hít khí trời "tự do". Tụi cừ náo nức trôi phăng phăng theo con nước ròng. Mãi mãi cây bằng lăng không biết rằng chúng sẽ trôi ra biển cả mà thôi. Nhưng thâm tâm cây bằng lăng mục nát vẫn còn ước ao sẽ về lại rừng xưa, sẽ nở hoa tím ngát bầu trời thênh thang, sẽ tự do sống với cành lá rậm rạp, xum xuê cùng bà con thân quyến mà nó đã bị ép bức bỏ đi hơn ba năm nay. Nếu không gặp trở ngại như bị mấy người đi mua ve chai trên xuồng vớt các cây cừ về làm củi chụm, cây bằng lăng sẽ giang hồ ra biển cả mà thôi. Thương thay niềm ước mơ nhỏ bé của cây bằng lăng biết bao giờ đạt được. Chẳng thể về nguồn chứ nói chi đến về rừng, để hồi sinh, để nở hoa... hay chỉ để một lần nhìn lại quê xưa... Biển cả bao la đang chờ đón cây bằng lăng vào cuộc đời lưu lạc, "ba chìm bảy nổi" cho đến khi nào rã nát thây ra.

Vô tình cây bằng lăng, hai cây bần đắng, hai cây săng đục, bà cây kiềm kiềm, hai cây cốc, bốn cây ngành ngạnh vẫn rụt rè nối đuôi nhô ra trôi nhanh. Đằng sau cây bằng lăng gọi một giề lục bình bơi đua với mình. Cây bằng lăng thích hai cụm hoa tím của giề lục bình lắm. Một cơn mưa giận dữ trút xuống, như muốn gột rửa phiền muộn cùng rong rêu bùn đất bám quanh thân lũ cừ dòng mục nát. Còn lâu lắm nước mới lớn lại. Chiều vắng không nghe được một tiếng chim bìm bịp vang lên. Mưa vẫn rơi và nổi bong bóng. Những cái bong bóng mau vỡ cũng cố đuổi theo lũ cừ dòng đen đúa đã tìm lại sự tự do. Cây bằng lăng cố ngoái xem các bạn lần cuối. Các cây săng đá và săng đục từ nay sẽ ở lại với mỗi cây cừ sạn chèn ép cạnh ngay bên. Cây bằng lăng thầm mong các cây ấy bỏ tính gây gổ. Chúng ráng sống hai năm nữa sẽ về rừng. Ắt là khi ấy cuộc hành trình của mấy cây cừ thân cứng sẽ đơn độc và buồn bã làm sao.

Mưa đã dứt hạt. Cây bằng lăng và các bạn mãi mãi mang niềm ước mơ thôi hết lưu đày, trôi xa trên đường dài vô tận.

PHAN KHƯƠNG THÁI     

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 104 và 105, ra ngày 24 và 31-8-1973)

Nguồn : https://tuoihoandmore.blogspot.com

VẤN ĐỀ CHO MƯỢN SÁCH BÁO - Đỗ Phương Khanh

  

 Thư của em Ng. :

... Em có một cô bạn thân, em và bạn em rất thích đọc Thiếu Nhi, tụi em mua báo Thiếu Nhi từ số 20 đến bây giờ. Bạn em nó nói với em, nó hết tiền nên nó thường mượn Thiếu Nhi của em để xem cả ba tuần nay. Nhưng mỗi lần nó mượn về nhà là cả một hai tuần mới đem trả lại mà báo sạch thì em không nói gì, khi đem trả báo cho em thì quyển Thiếu Nhi rất là dơ nên bây giờ em không muốn cho nó mượn nữa. Như thế nó có giận em không hở chị? Nếu em không cho nó mượn thì em phải nói thế nào? Theo em biết thì bạn em không có tiền thật chứ không phải nó nói dối em, nếu em không cho nó mượn thì cũng tội, mà cho nó mượn thì nó làm dơ cả cuốn Thiếu Nhi. Em thì luôn luôn giữ sạch. Chị làm ơn chị giúp em chị nhé! Em rất cám ơn chị.

Trả lời: Hai tuần trước khi hai em quen biết với Thiếu Nhi, chị có viết một bài về vấn đề "mượn và cho mượn", đăng nơi mục V. H. số 18. Kết thúc bài đó, chị kể vắn tắt một câu chuyện thương tâm xẩy đến cho một người đàn bà rất lương thiện, đã khiến bà ta phải sống 10 năm trời cực nhọc mà đáng lẽ nếu không mượn một món đồ của bạn, bà đã được sống 10 năm nhàn nhã vui hưởng thời thanh xuân. Đó là truyện ngắn "Chiếc vòng kim cương" của Guy de Maupassant in trong cuốn "20 truyện tuyệt tác" loại sách song ngữ của nhà xuất bản Ziên Hồng. Truyện rất sâu sắc, dù bất cứ trình độ thưởng ngoạn nào mà đọc cũng tìm thấy một khía cạnh hay, thấm thía, về cái kiếp người. Các em rất nên đọc.

Trong trường hợp em, chị đề nghị với em ba giải pháp:

1) Em yêu cầu bạn đọc ngay tại nhà em. Như thế, bạn không thể vứt bỏ lăn lóc được.

2) Em đọc trước cho hết cuốn Thiếu Nhi rồi hãy cho mượn. Trước khi đưa, em lấy giấy bao bìa lại, tuy hơi mất công và rắc rối nhưng bạn cũng phải thông cảm rằng lỗi tại bạn không cẩn thận nên em mới phải kỹ càng như vậy.

3) Nếu em quá yêu bạn, không muốn bạn buồn, thì em tặng luôn bạn số báo nào em đã đọc xong, với điều kiện xin bạn giữ gìn cẩn thận để thỉnh thoảng cả 2 em cùng coi lại cho vui. Em phải làm sao cho đừng vì vấn đề tờ báo mà tình bạn bị sứt mẻ em nhé!

Chị ĐỖ PHƯƠNG KHANH     

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 52, ra ngày 20-8-1972)

Nguồn : https://tuoihoandmore.blogspot.com