Một loại cá đặc biệt
Một trong những điểm đặc biệt đáng chú ý nhất về loài cá heo là thái độ của nó đối với loài người.
Cá heo là một loại cá có vú đẻ con sống ở biển, mỗi ngày nó ăn khoảng 10
kg cá và mực ma. Mặc dù chiếc mõm dài nhọn với đầy răng lởm chởm có thể
dùng như một vũ khí tấn công lợi hại, chưa ai ghi nhận một cuộc tấn
công nào của cá heo với loài người.
Thật vậy, hiện nay loài người đang huấn luyện loài cá heo với mục đích
cộng tác hoạt động dưới nước. Mời quí bạn ghé qua vùng Trung tâm Hải
dương học Makapun tại đảo Oahu, Hawaii, nơi các cuộc thí nghiệm đang
được thực hiện.
Chúng ta hãy nghe ông Brock kể lại như sau:
"Cuộc thí nghiệm mà tôi tham dự nhằm mục đích thử xem loài cá heo có thể
mang dụng cụ đến cho tôi trong khi tôi làm việc hay không. Nếu được, cá
heo sẽ được dùng như "lonton". Tôi lặn sâu trong lòng biển, rút ra một
chiếc máy gây tiếng động và một túi cá đối – món ăn cá heo ưa thích
nhất. Makai, tên con cá heo làm việc với tôi – hiện nằm trên mặt nước.
Tôi phát tiếng động, nghĩa là truyền tín hiệu mà loài cá heo đã được
huấn luyện trả lời. Tôi nhìn chăm chăm chờ đợi. Thình lình, bóng xam xám
của Makai vụt xuống. Tôi nghe thấy một âm thanh o o: hệ thống âm thanh
của Makai đã tìm thấy tôi. Makai lao vút về phía tôi như một thủy lôi,
tưởng chừng như muốn ăn tươi nuốt sống tôi. Nhưng nó đã đứng khựng lại,
trước mặt tôi khoảng nửa thước. Toàn thân nó bất động ngoại trừ chiếc
đuôi và ba chiếc vây lớn. Thật nhẹ nhàng, tôi bơi đến với lấy chiếc mỏ
lết móc nơi hàm răng Makai và đặt trả vào đấy túi cá đối. Rồi lại đột
ngột như lúc đến, nó quay đầu và phóng vút lên mặt nước".
Hệ thống rađa
Cá heo có một khả năng đặc biệt ngoài sức tưởng tượng của các khoa học
gia. Đó là xác định vị trí các vật ở ngoài tầm mắt nhìn của nó. Nhờ hệ
thống phát âm hiệu đặc biệt mà hiệu quả vượt mức, nó có thể biết được
vật gì, kích thước ra sao, vật này đang di chuyển hay không, trong một
vùng bán kính 15 m. Bịt mắt, cá heo vẫn có thể lướt qua một dãy chướng
ngại vật phức tạp mà không chạm phải vật nào. Bạn thử thả xuống nước hai
con cá y hệt nhau về kích thước, một con thật bằng xương bằng thịt và
một con giả bằng nhựa dẻo. Thật lạ lùng, con cá heo bịt mắt chắc chắn sẽ
phóng về phía con cá thật và chụp ngay lấy mồi. Trăm lần như một.
Các khoa học gia cho rằng hệ thống gây chấn động âm thanh của loài cá
heo nằm trong đầu: các luồng này phát xuất từ các túi khí xuyên qua "quả
dưa", một cơ quan đầy mỡ ở trước trán. Các luồng chấn động này phóng
ra nước, chạm vào vật nào trên đường đi – chính vì thế, ông Brock đã
nghe thấy tiếng o o như trên – sẽ dội trở lại con cá heo. Hàm dưới của
cá heo sẽ tiếp nhận luồng phản xạ này và truyền lên não.
Cá heo có một bộ óc lớn và rất phức tạp, hệ thống thính giác chiếm phần
lớn cơ cấu não bộ. Loài cá heo Pacific Bottlenose dài 2,5 m có não bộ
cân nặng gần 2 kg. (so với loài người, trung bình cao 1,6 m có não bộ
nặng 1 kg.
Loài cá sinh con
Theo sự khảo cứu của các nhà Hải dương học, cá heo rất đoàn kết. Chúng
thường di chuyển thành từng đàn trên mặt biển. Chúng thích sống tự do,
sự giam cầm sẽ khiến chúng hay hờn dỗi và biếng ăn. Mỗi khi nổi giận,
chúng vẫy đuôi mãnh liệt, hai hàm răng táp táp rất dễ sợ. Lớp da láng
bóng rất nhạy cảm, chúng rất thích được vỗ về. Các khoa học gia chỉ mới
phân biệt được 2 loại tiếng kêu của loài cá heo: một loại để báo nguy và
một loại để biểu lộ sự giận dữ.
Cá heo thở giống như mọi loài có vú sống trên mặt đất. Nghĩa là bằng hai
lỗ mũi trên đỉnh đầu. Nó thở ra một hơi ngắn và hít vào một hơi dài. Cá
heo có thể lặn dễ dàng trong vòng 6 phút mới phải nổi lên thở. Vì thế
cá heo con được sinh, đuôi ra trước, để khỏi ngộp. Vừa ra khỏi bụng mẹ,
chúng bơi ngay lên mặt nước hít luồng khí trời đầu tiên.
Với thân hình thon dài đặc biệt, một sức phóng mau lẹ, cá heo rất được
các nhà họa kiểu tàu ngầm và thủy lôi chú ý. Vẫy nhẹ đuôi, chúng có thể
phóng vút tới trước với tốc độ trung bình khoảng 30 km/g.
Diễn viên đại tài
Tính mau mắn lanh lẹ của cá heo giúp loài người dễ dàng trong việc huấn luyện.
Nguyên tắc huấn luyện là tạo cho cá heo một thói quen, nghĩa là các hành
động sau này chỉ là cử động phản xạ. Đầu tiên, là giai đoạn nghe còi.
Mỗi lần huýt một hồi còi, người ta lại quăng cho cá heo một con cá đối
chết (cá heo sống tự do ngoài biển chỉ ăn cá sống ; khi đã bị bắt nuôi
trong hồ, người ta đã phải dạy cho nó thói quen biết ăn cá chết). Sau
khi đã quen với bữa ăn "còi", huấn luyện viên bắt đầu dạy những thói
quen khác, thổi 1 tiếng còi, quăng xuống hồ một con cá, cá heo nhảy vọt
lên mặt nước. Từ sơ khởi đến quen thuộc, cá heo có thể phóng lên khỏi
mặt nước, đội tung một quả banh, nhẩy qua một chiếc vòng...
Chính nhờ tánh dễ dạy, cá heo đã nghiễm nhiên trở thành một diễn viên làm được nhiều trò xiệc lạ mắt.
Cá heo còn có khả năng lặn sâu 300 m. Từ độ sâu 10 m, một thợ lặn phóng
nhanh lên mặt nước có thể bị chứng vọp bẻ. Nhưng trái lại, nhờ đàn hồi
dẻo dai, loài cá heo vẫn hoàn toàn khỏe mạnh dù nổi lên từ độ sâu nào.
Cá heo còn đang được huấn luyện như chó giữ nhà, làm thành một vòng đai
chống cá mập quanh các thợ lặn đang làm việc dưới biển sâu.
Biện pháp bảo vệ
Thịt cá heo ăn được, nhiều quốc gia sinh sống nhờ loài cá này. Nhật bản
cũng như một số quốc gia Nam Mỹ mỗi năm đánh hàng ngàn cá heo.
Hoa Kỳ và một số quốc gia đã có những đạo luật cấm đánh cá heo vào mục
đích thương mại. Nhưng thật đáng tiếc, cá heo và cá thu thường di chuyển
thành đàn chung. Do đó, mỗi năm có khoảng 250.000 cá heo đã vô tình mắc
vào lưới của các ngư phủ chuyên đánh cá thu.
Cá heo đã giúp ích nhiều cho con người, chúng ta chắc chắn đều mong muốn
những thảm kịch trên chấm dứt để cá heo vẫn sẽ mãi mãi là người bạn
thân tình của loài người.
PHẤT MỤC NHÂN NGHỊ
(Theo Reader' s Digest 7/72)
(Trích từ bán nguyệt san Tuổi Hoa số 205, ra ngày 15-7-1973)
Không có nhận xét nào:
Không cho phép có nhận xét mới.