5
Chỉ
trong một khoảng thời gian ngắn ngủi cách nhau chẳng bao lâu mà Ngôn
vuột
mất hai người Ngôn thương mến: cô Tam với con Bông. Đi học Ngôn cứ buồn
bã ủ dột suốt buổi. Bọn học trò nói là: thằng Ngôn nhớ con Bông,
rồi tụi nó trộ Ngôn:
Hò...
ơ... Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ.
Nhớ ai, ai nhớ... ờ...
Hò...
ơ... Nhớ ai, ai nhớ bây giờ nhớ... ai...
Đành rằng Ngôn cũng có nhớ
con Bông, nhưng Ngôn buồn vì vắng cô Tam hơn là buồn vì xa Bông. Bông chỉ là nhỏ bạn học cùng lớp, cùng trường,
còn cô Tam, dường như có một sự liên hệ vô tình nào ràng buộc cô Tam vào với
Ngôn. Ngay cái đêm ấy, sau khi bị mẹ và
nội đuổi đi, cô Tam đã âm thầm khăn gói lên đường. Đêm khuya lắm, Ngôn nhớ rõ, Ngôn còn trằn trọc
chưa ngủ được vì hình ảnh cô Tam ngất xỉu ban chiều cứ lởn vởn trong đầu óc
Ngôn, thì Ngôn nghe có tiếng khóc thật gần, tiếng chân bước nhè nhẹ. Hồi nào tới giờ, Ngôn không biết ma là gì,
nên không sợ ma, nhưng cái ngọn đèn hột vịt tù mù, lung linh chập chờn làm căn
buồng nhỏ khi mờ khi sáng làm Ngôn ngán vô cùng.
Ngôn mở mắt thao láo nhìn ra ngoài mùng.
Ngôn thấy một bóng đen đứng ở cửa nhà bếp thật lâu, dường như có đưa tay
quẹt mắt mấy lần. Ngôn định kêu mẹ dậy,
vì Ngôn nghĩ đó là tên ăn trộm. Nhưng
Ngôn chợt nhớ tới cô Tam. Phải rồi, cô
Tam chớ không còn ai vô đây. Cô Tam sắp
bỏ nhà mà đi. Thốt nhiên Ngôn thấy mắt
mình cay cay muốn khóc. Bóng đen quay
ra, rồi từ từ mất dạng. Ngôn ngồi bật dậy,
rón rén bước xuống giường, leo lên ghế, nhắc chiếc đèn hột vịt cầm tay soi
sáng. Ngôn đi vòng ngõ sau bếp để ra vườn,
mẹ không hay, căn buồng tối om lại. Ngôn
bước từng bước thật chậm. Ánh sáng yếu ớt
của chiếc đèn chỉ vừa đủ soi cho Ngôn thấy khoảng đất nhỏ, chứ không tài nào thấy
rõ chung quanh. Ngôn lần ra tới bờ sông,
vẫn không thấy cô Tam đâu, không lẽ bóng đen đó là ma. Ngôn đi thêm vài bước nữa, trên tay Ngôn chiếc
đèn hột vịt run như muốn rớt xuống đất.
Ngôn mừng quá, cô Tam còn ngồi ở đầu cầu bên cạnh là cái nón là và một bọc
quần áo nho nhỏ. Ngôn kêu lên:
- Cô Tam!
Cô Tam quay lại, ánh đèn dầu
cho Ngôn biết rằng cô Tam đang khóc, mắt cô long lanh sáng, trên má cô hai hàng
nước ướt nhòe. Ngôn lại gần cô Tam, đặt
đèn xuống mặt cầu Ngôn hôn lên má cô Tam rồi ôm chầm lấy cô mà khóc. Không ngờ Ngôn cũng mau xúc động đến vậy, hai
cô cháu cứ ôm nhau thút thít, thút thít.
Cô Tam nói với Ngôn giọng đầy nước mắt:
- Ngôn ở lại mạnh giỏi. Ráng học và ngoan ngoãn luôn.
Ngôn gật đầu, giờ phút này
Ngôn muốn kêu cô bằng mẹ, tiếng mẹ giả bộ đã làm cho cô Tam bị đuổi, nhưng tiếng
mẹ thật thà bây giờ chắc sẽ xoa dịu nỗi buồn cô Tam hơn. Cô Tam thương Ngôn như một người mẹ thương
con. Tại sao Ngôn không thể kêu cô Tam bằng
mẹ? Chắc tại vì cô Tam không sanh ra
Ngôn. Ngôn lau nước mắt cho cô.
- Mẹ của Ngôn!
Cô Tam run run nắm bàn tay của
Ngôn áp lên má:
- Ngôn, đừng gọi cô bằng mẹ
nữa, dù mẹ... ơ... cô muốn nghe ghê lắm.
Cô không phải là... mẹ Ngôn.
Nhưng cô thương Ngôn nhiều. Xa
Ngôn, cô nhớ Ngôn biết chừng nào nói.
Ngôn...
Nước mắt tuôn xối xả, chảy
vào miệng cô Tam nữa. Ngôn lấy vạt áo chậm
mắt mình. Nó nói như không phải là nói với
cô Tam:
- Mai mốt không còn ai để kể
chuyện lục bình, không còn ai để Ngôn làm thầy bói nữa.
Cô Tam ôm Ngôn vào lòng:
- Cô đi nhưng không bao giờ
quên Ngôn cả. Thôi Ngôn vô ngủ đi, kẻo mẹ
hay. Mẹ đánh đòn.
Ngôn nhõng nhẽo với cô:
- Lâu lâu cô Tam ghé về thăm
Ngôn, nghen cô.
- Nếu cô còn sống thì cô sẽ
về thăm Ngôn. Cô ra đi lần này, cũng giống
lần đầu ba má cô đuổi cô đi. Nhưng không
biết phải đi đâu?
Giọng cô buồn quá, nghe như
một lời trối trăn. Ngôn nằm vùi trong
lòng cô, không muốn rời cô Tam nữa. Mà
hình như cô Tam cũng muốn như vậy. Có tiếng
súng nổ thật lớn, cô Tam giật mình, đẩy Ngôn đứng lên:
- Thôi Ngôn vô đi, khuya lắm
rồi.
Ngôn chậm chạp bước từng bước
lên cầu; cô Tam còn ngồi đó, Ngôn đứng yên, bóng cô Tam lung linh như sắp bể
tan trong mắt Ngôn. Ngôn không nói gì hết,
một giọt nước len nhẹ vào môi cho nó nghe mặn mặn đầu lưỡi. Cô Tam lại ôm vai nó:
- Cho cô hôn lên trán Ngôn lần
cuối.
Ngôn
quỳ xuống đón lấy từ
môi cô mấy nụ hôn thân yêu làm dấu kỷ niệm để đời trên vầng trán nhỏ.
Nước mắt của cô đậu lên mặt Ngôn ấm áp. Cô Tam buông Ngôn ra:
- Nữa lớn nhớ đến cô, Ngôn
cho cô vài giọt nước mắt, nghe Ngôn.
Ngôn ở lại mạnh giỏi. Cô đi.
Ngôn gật đầu, nó muốn chúc
cô đi bình an mà cổ họng nghẹn lại, thốt không ra lời. Cô xuống xuồng, nhẹ nhàng chèo đi, tiếng dầm
khua nước róc rách sao giống như tiếng khóc.
Ngôn nhìn theo bóng cô Tam từ từ biến mất, Ngôn không dằn được nữa, nó
khóc òa lên. Không có ai bên cạnh để dỗ
dành Ngôn, nó khóc nức nở một mình, tưởng như vừa bỏ mất một vật gì quí giá lắm
mà không đời nào lấy lại được. Tiếng
súng nổ dồn, súng lớn có, súng nhỏ có chắc lại đụng trận nữa chớ gì. Ngôn thầm van vái trời phật phò hộ cho cô Tam
yên lành. Ngước nhìn lên cao, Ngôn chấp
tay xá ba xá, để vừa bắt gặp một ngôi sao vụt băng đi xa tuốt luốt nơi nào
không biết.
Rồi
hai ba bữa sau, con Bông
vô lớp nói cho Ngôn biết nó sẽ đi Saigon.
Bây giờ con Bông đã đi rồi, cô Tam cũng đi rồi, Ngôn ngồi nhớ và buồn bã
vô hạn. Nắng mới lên trên dòng sông lấp
lánh, nhìn ra ngoài xa Ngôn mường tượng xuồng của cô Tam đang trôi bềnh
bồng,
như một chiếc lá, như một đám lục bình.
Không biết lúc này cô Tam ở đâu, có nhớ đến Ngôn chăng? Nước cứ trôi
xuôi một dòng, biết khi nào mang
trả lại cho Ngôn một cô Tam trìu mến?
Ngôn muốn bày tỏ nỗi buồn nỗi nhớ cho người nào khác, để đỡ nặng
lòng. Con Bông thì đã ở trên Saigon xa lắc
xa lơ. Nội thì không bao giờ thèm nghe bất
cứ câu nói nhắc đến tên cô Tam, tất nhiên mẹ cũng cùng tâm trạng. Bạn
học thì không ai thân. Đâu phải bất cứ một chuyện vui, chuyện buồn
nào người ta cũng dễ bộc lộ. Phải tùy
người và tùy lúc nữa. Chẳng hạn ngay
giây phút này Ngôn đang thèm tâm sự, thèm có một đứa bạn thân ngồi bên
để chia
sớt nỗi buồn với Ngôn. Nhưng ngoài dòng
sông, ngoài hàng dừa nghiêng nghiêng bờ đất ra, Ngôn không có ai kề cận.
Mà dòng sông với hàng dừa thì lúc nào lại chẳng
chứng kiến những thân mật cũng như những buồn đau của cô Tam và Ngôn?
Chắn chắn chúng hiểu Ngôn hơn ai hết, chúng
cũng hiểu cô Tam hơn ai hết. Dòng sông
như một nơi cất giữ những chuyện muốn nói mà không bao giờ nói của Ngôn.
Buồn nhiều hơn vui. Đáng lẽ, nỗi buồn phải đi theo con nước mà đi
biền biệt, đi thật xa, để lại cho Ngôn niềm vui độc nhất dù nhỏ bé, dù
đơn
sơ. Vậy mà không, Ngôn vẫn còn buồn. Ngôn tưởng dòng sông đục nước là vì
hòa trộn
niềm đau của Ngôn, dòng sông chảy lững lờ là muốn an ủi Ngôn. Ngôn thấy
sông đẹp hơn bao giờ hết. Ngôn nhìn nó với ánh mắt thật thương. Và những
chiếc lá dừa rộng rãi trên đầu, đong
đưa xào xạc mỗi chiều có gió, Ngôn xin lấy làm bằng chứng yêu thương.
Biết bao lần Ngôn nói thương cô Tam ở đây những
chiếc lá dừa chắc đã đựng đầy hết, nhất là những lời nói đêm cuối cùng,
Ngôn
đau xót nhìn theo bóng cô Tam chèo xuồng bỏ Ngôn mà đi.
Rồi bỗng nhiên Ngôn nhớ đến
thằng Thạnh, cái thằng bạn chuyên môn chê con gái, không thèm chơi với con gái
và cũng rất sợ con gái. Hôm Ngôn tiễn
con Bông ra bến xe đò chợ quận, bỏ một buổi học, Thạnh biết nên theo chọc Ngôn
hoài, Ngôn không khi nào giận nó cả. Coi
nó vậy mà hiền khô và chân thật. Ngôn
thương mến Thạnh như là Ngôn mến thương Bông.
Kể như đó là hai đứa bạn thân của Ngôn.
Từ dạo cuộc chiến trở nên
sôi động, tình thế bất an, Ngôn chỉ còn gặp Thạnh ở sân trường trong giờ chơi với
lần u mọi té xuống bể đầu, với lần rượt bắt cứu bồ muốn đứt hơi vì chạy. Hai đứa đã không còn cái thú vác cần câu vào
tận rạch dừa um tùm bóng lá để thi câu, cũng không còn đua nhau làm diều đem ra
đồng thả, rồi nằm chơ vơ trên gò mả của ai đó mà say sưa ngắm diều phất phới
trên cao. Thạnh cũng là thằng bạn Ngôn
hay kể chuyện nhất, phải chi lúc này có nó thì đỡ biết mấy...
- Ngôn ơi, Ngôn! Ngôn ơi,
Ngôn!
Tiếng ai gọi Ngôn thất thanh
bài hãi, Ngôn bỏ cầu ván, chạy vội lên bờ. Bao nhiêu ý nghĩ vẩn vơ bay tuốt hết. Ngôn nhìn quanh quất, kìa, thằng Khôi với chiếc
xe đạp cũ rích cũ mèm, nó vừa đạp vừa la.
Ngôn vẫy tay ra dấu cho nó thấy đồng thời cũng là dấu hiệu bắt nó dừng lại. Khôi thấy Ngôn, mừng húm nhảy phóc xuống
đất, quành xe lại, vỗ vào yên sau, nói tía lia:
- Leo lên Ngôn, lên tui chở
trò đi.
Ngôn ngạc nhiên:
- Sao khi không mà trò đòi
chở tui đi, mà đi đâu?
Khôi hối thúc:
- Đi đâu leo lên rồi biết, lẹ
đi trò!
Ngôn cù cưa, cù nhầy:
- Khoan đã, để tui vô xin
phép nội, xin phép mẹ tui.
- Trời ơi, lẹ lên đi, không
kịp bây giờ, tội nghiệp nó mà.
Nghe giọng Khôi lạ lạ, Ngôn
nhìn kỹ mặt bạn hơn, hai con mắt Khôi còn hơi đỏ đỏ. Ngôn lại càng ngạc nhiên hơn, nhưng linh tính
cho nó biết có chuyện quan trọng, Ngôn
không cần suy nghĩ gì nữa, Ngôn leo lên ngồi cho Khôi chở đi. Khôi đạp hết sức mình, chiếc xe đạp tội nghiệp
kêu "cà cót, cà két", lao nhanh trên bờ đất, vậy mà Khôi vẫn còn thấy
chậm, nó ghì người sát tay lái như một cua rơ chạy nước rút cho mau đến mức ăn
thua. Ngôn khều lưng thằng Khôi:
- Chạy đi đâu dữ vậy, cha nội?
Khôi đáp lẹ:
- Tới nhà trò Thạnh, nó đang
hấp hối...
Giọng Khôi như bị ai bóp nghẹt,
lại còn bị gió thổi tạt đi, nhưng Ngôn nghe thật rõ, mình mẩy nó nổi da gà,
Ngôn hơi run:
- Sao?... trò Thạnh... hả?
- Ờ, trò Thạnh, nó đi mua
thuốc cho má nó trên tỉnh, bận về đi xe lam qua ngõ bên kia bờ rẫy bị giựt mìn,
nó gần chết.
Ngôn bủn rủn tay chân lọt xuống
đường cái bịch. Thằng Thạnh gần chết. Trời ơi, có lẽ nào, Ngôn mới nhớ tới nó đây
mà.
Ngôn vừa mới mong ước nó có bên cạnh Ngôn để kể
lể chuyện buồn đây mà! Thạnh ơi. Thằng Khôi đang gò lưng chạy bỗng thấy nhẹ re
phía sau, Khôi nhìn lại, thằng Ngôn vừa lồm cồm ngồi dậy, vừa kêu réo:
- Chờ tui Khôi ơi, chờ tui.
Ngôn chạy tới, leo lên và
chiếc xe đạp lại tiếp tục nuốt hết con đường.
Nhà thằng Thạnh sao mà xa ghê vậy.
Khôi chạy nãy giờ gần hụt hơi mà vẫn chưa tới. Khôi hỏi Ngôn:
- Trò té có sao hôn?
- Không sao.
- Vịn cho chắc nghen, tui đạp
cho lẹ, sao tui sợ...
Ngôn không nghe Khôi nói tiếp. Mà nghe Khôi hít mũi, chắc Khôi khóc. Ngôn cũng nghe mắt mình cay cay, nó bậm môi lại
thật chắc, để khỏi khóc bất tử. Khôi hãm
xe lại bằng thắng tay, lẫn... thắng chân,
Ngôn cũng giúp bạn, cố chạm chân xuống đường. Bốn cái chân kéo lê trên đường kêu "sạt!
sạt!" làm chiếc xe ngừng lại mau hơn.
Khôi thở hắt:
- Tới rồi.
Ngôn thấy nhà thằng Thạnh
đông người quá, nhốn nha, nhốn nháo.
Khôi dựng xe vào bờ rào, rồi nắm tay Ngôn dí vô. Nhưng hai đứa bỗng khựng lại trước cửa, má thằng
Thạnh chị em thằng Thạnh khóc um sùm, kêu Thạnh ơi! Thạnh hỡi, não nuột, còn
tía thằng Thạnh, cặp mắt đỏ hoe, run run, kéo chiếc mền xám tro lên tận mặt
con. Ngôn nói với mình:
- Thôi, trễ rồi.
Ngôn cặp kè Khôi đi ra
ngoài. Tiếng khóc kể vẫn không ngớt vọng
vào tai chúng. Lúc mà Ngôn nhớ nhiều về
Thạnh, cảm thấy thương Thạnh và cần có Thạnh lại là lúc Thạnh nằm ngủ muôn đời. Làm sao trò thức dậy để đi học như mọi lần hả
Thạnh? Thôi vậy là trò xa tụi tui rồi. Buồn ghê hả Thạnh. Mai mốt vào lớp học, tui còn có ai nữa đâu?
- Ngôn à, chừng chôn trò Thạnh
trò đi hôn?
- Không.
Ngôn đáp bằng một giọng chắc
nịch. Thạnh à, bây giờ trò nằm đó, buông
xuôi tay chân vô cùng thanh thản, mà tui muốn khóc thật nhiều vì hiểu trò thật
sự làm một cuộc đi chơi xa. Xa hơn cánh
đồng vàng vàng ngọn lúa, lổm chổm vài cái mộ đá rêu phong, xa hơn con rạch cong
queo chảy hun hút, len lỏi qua mấy vuông đất trồng chuối, trồng dừa. Lần đầu tiên và cũng là lần sau cùng trong cuộc
đời, trò đi chơi mà không rủ tui, rủ thằng Khôi.
Đi một mình chắc là vui hơn
nhiều há Thạnh? Như vậy tui cần gì phải
đưa đám trò. Với lại tui không thể nào
can đảm đứng nhìn người ta đưa trò vô trong lòng đất. Bây giờ cũng đã là xa. Bây giờ cũng đã là mất Thạnh ha.
*
Từ đó trở đi, ngày nào cũng
có tin người ta bị thương, hay bị chết.
Không vì lạc đạn ngoài đồng thì cũng vì bị giựt mìn, mới đây lại thêm nạn
pháo kích. Dân làng sống trong lo sợ phập
phồng. Người lìa bỏ quê cha đất tổ, bỏ
biệt mồ mả ruộng nương, càng lúc càng nhiều, họ đi tìm một nơi an lành hơn, dễ
sống hơn. Làng mạc tiêu điều vắng lặng.
Nhà Ngôn cũng thu xếp đồ đạc
để lên Saigon sống với ba. Đến phút này
Ngôn mới thấy thương quê nội hơn bao giờ hết.
Quê nội có dòng sông êm ái, có hàng dừa xinh xinh, có bóng cô Tam và chiếc
xuồng đêm chia biệt, có hình ảnh con Bông, thằng Thạnh, thằng Khôi với những
chiều rong chơi sung sướng, Ngôn muốn đem hết những thứ đáng yêu đó theo bên
mình. Ước gì Ngôn có phép như mấy nàng
tiên trong truyện cổ tích của nội, Ngôn sẽ "ếm sì bùa" cho hết đánh
giặc, cho hết đau thương. Phải rồi, ước
gì...
- Ngôn à, con thu xếp mọi thứ
của con chưa mà ngồi ngó mông đó?
Ngôn đứng dậy, thưa với ba:
- Con làm hết rồi ba.
Ba gật đầu, ba đi tới đi lui
trong nhà, Ngôn biết ba lo lắng cho nội.
Suốt mấy đêm liền, từ khi ba về đây với ý định đem cả gia đình lên
Saigon sống thì nội cứ nhất định không chịu nghe theo ba, dù ba đã trình bày hết
mọi lý lẽ, để cố mong lay lòng nội. Ba
không muốn để nội sống một mình ở đây, giặc giã hiểm nguy. Còn nội, nội không thể xa đất tổ, xa mồ mả
ông bà. Nội ở lại để trông coi, giữ gìn
và thờ phượng. Nội già cả, sống từng tuổi
này là đủ rồi. Nếu có chết nội cũng đành
lòng. Bởi vì chết tại ngôi nhà nội đã sống,
chết tại mảnh đất làng, có ông nội, có gia quyến tổ tiên. Nhớ lời nội nói mà Ngôn thương nội sao đâu.
Mẹ từ trong buồng xách ra
hai va ly quần áo, vật dụng. Ba nói với
mẹ:
- Mình ra dốc cầu trước, để
thằng Ngôn lại đây. Chút nữa anh với con
ra.
Mẹ nghe lời, lủi thủi bước
đi. Mẹ cũng buồn bã, Ngôn thấy bước chân
mẹ ngập ngừng, Ngôn thấy mắt mẹ ươn ướt.
Mẹ đi rồi, Ngôn vào nhà: nội nằm trên bộ ván giấu mặt vào trong, vai của
nội gầy còm run nhè nhẹ, còn ba đứng im lìm bên nội, mắt đỏ hoe. Ba vẫy tay gọi Ngôn:
- Lại thưa bà nội rồi đi,
con!
Ngôn ríu chân đi không nổi nữa,
sao mà nội tội nghiệp quá.
Đến lúc này Ngôn mới thấy nội
già nhiều, tóc nội bạc phơ phơ. Nội ốm
nhom, ốm nhách. Ngôn mếu máo:
- Nội ơi.
Nội vẫn không quay ra, Ngôn
biết nội đang buồn, đang khóc. Ngôn lóng
cóng leo lên bộ ván ôm nội:
- Thưa nội, con đi, nội ở lại
mạnh giỏi.
Nội xô Ngôn ra nhè nhẹ, tiếng
nói của nội đục ngầu:
- Ờ, con với ba con đi
đi! Mai mốt nhớ về thăm nội.
Ba nắm tay Ngôn, tần ngần:
- Má à, con đi nghe má! Má ở lại bình an thỉnh thoảng con sẽ về thăm.
Ba dẫn Ngôn đi. Nội vẫn còn nằm ở đó. Nội không buồn đưa tiễn. Chắc nội không đành lòng nhìn Ngôn, ba mẹ dắt
díu nhau đi. Nội khóc, nội buồn, chẳng
có ai bên cạnh an ủi. Dù gì Ngôn cũng
còn có ba, có mẹ, Ngôn quay nhìn ngôi nhà lần chót, hàng tre um tùm quanh ngõ
như thì thầm lời từ giã. Ngôn cũng nhìn
lại dòng sông, nắng làm sông lấp lánh, muôn ngàn cái lấp lánh, Ngôn không còn
thấy chúng đẹp như những sợi kim tuyến mà Ngôn tưởng như những giọt nước mắt thật
đau lòng. Ngôn nhớ tới những đôi mắt
long lanh của cô Tam. Ngôn nhớ tới ngôi
mả mới đắp của Thạnh. Ngôn nhớ tới thằng
Khôi với chiếc xe đạp cũ rích "cà cót, cà két"... Tất cả đều đáng
thương.
Ba cúi xuống hỏi Ngôn:
- Con có còn thương cô Tam
không?
Ngôn nhìn ba gật đầu. Ba cười buồn:
- Cô Tam đi mà không nhắn gởi
lại gì với ba hết sao? Biết cô Tam ở đâu
bây giờ?
Ngôn lặng thinh không nói,
nó nắm tay ba lững thững bước đi. Càng
lúc càng xa nội. Ba nhìn chăm chăm đôi mắt
của Ngôn sao mà giống đôi mắt cô Tam quá đỗi.
Cũng một điệu buồn. Nhưng có lẽ
chưa lần nào ba bắt gặp mắt cô Tam buồn, não nùng một cách ngây thơ, như lúc
này, ba bắt gặp trong đôi mắt của Ngôn.
ĐOẠN CUỐI
Người lính trẻ, ôm ghì họng
súng, mắt đăm chiêu mơ màng. Trên đồn
gác thật cao, hắn nhìn thấy đồng lúa phì nhiêu chạy dài xa tít tắp, xanh rờn,
xanh rờn, như nỗi hy vọng của hắn ngày còn bé, và ngay bây giờ.
Hắn theo ba lên sống nơi
thành thị, nhưng hình ảnh làng quê với bà nội già nua thấp thỏm vào ra một mình
quạnh quẽ, cứ làm hắn bồn chồn. Hắn mong
một ngày thanh bình để trở về với nội. Hắn
mường tượng mỗi sáng nội thức dậy lui cui quét sân, đốt lá, lui cui châm trà và
miệng gọi ột! ột! cho đàn heo ăn cám, mỗi chiều nội ra trước cửa ngóng, đôi mắt
già mong thấy được con cháu tận đâu đâu... Ôi, sao hắn thương nội vô cùng.
Cũng trên đồn gác này, hắn
thấy những gãy nước mênh mông, sáng lấp lánh... có con sông nào êm đềm lờ lững
và đẹp như con sông trước nhà của nội?
Con sông đã hứng lấy nước mắt của cô Tam, người mẹ đau khổ bất hạnh của
hắn, khi chèo xuồng xa đứa con còn nhỏ.
Mẹ
hắn, người mẹ mà không có
quyền nhìn nhận đứa con, người vợ không được lên xe hoa về nhà chồng.
Con dâu mà không bao giờ nội thương tưởng. Bây giờ cô Tam còn sống hay
đã chết? Nếu còn thì chắc cũng già như mẹ nuôi hắn hiện
giờ. Ngày đó, hắn ngây ngô khờ dại,
thương mẹ thật thương mà cứ tưởng đó chỉ là một người bà con, thân
quyến! Cuộc đời không xuôi chảy như một dòng
sông. Mẹ hắn nói đúng. Hắn cầu mong mẹ vẫn hiện diện trên đời, để lần
nào, hai mẹ con ôm nhau hội ngộ. Hắn
mang trên khuôn mặt dấu tích của mẹ: đôi
mắt đen và sâu của người Chàm Châu Đốc.
Bây giờ hắn mới biết tại sao mẹ nuôi và nội gọi mẹ hắn là "con mọi". Ba
mẹ không được tác hợp thành hôn với nhau
cũng vì vậy. Ba kể lại cho hắn nghe, khi
hắn tròn hai mươi tuổi, vào một buổi chiều, hắn ngồi buồn đọc câu ca
dao:
Chiều chiều ra đứng bờ sông
Muốn
về quê nội mà không có đò.
Ba nó bảo rằng:
- Cô Tam chính là mẹ ruột của
con đó Ngôn!
Hắn không mấy ngạc nhiên, vì
sau này hắn dần dần đoán ra được điều đó.
Hắn mong sao chóng về quê nội, để tìm lại những kỷ niệm thân yêu mà hắn
đã làm rơi rớt ở đó suốt quãng đời thơ ấu.
Ôi, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. Nay mẹ còn đâu cho hắn đền công sinh
thành. Ba kể lại rằng: "Vì mẹ là
người Chàm, hơn nữa nội cũng đã hứa kết sui gia với một người bạn thân thuở trước. Ba không cãi lời được, nên phải bỏ mẹ mà
đi. Mẹ có thai, ba chẳng biết, sau này,
mẹ sanh ra con, vì một thân một mình, mẹ đánh bạo đem con đến nhà nội bảo rằng
cho.
Ba nói dối khi trước khi đi
xem tuổi, thầy có dặn phải nuôi một đứa con nuôi thì gia đình mới êm ấm và hạnh
phúc. Nội mới chịu nhận, mẹ xin ở bên cạnh
con, nội vì thương tình nên bằng lòng với điều kiện không được nhận con là
con. Ba thì cũng có ý săn sóc cho mẹ vì
thấy mẹ buồn. Nhưng nội la rầy cấm cản,
mẹ nuôi con lại ghen tương hành hạ. Ba
buồn, nên bỏ lên Saigon làm ăn, lâu lâu mới về để thăm con, thăm nội..."
Ba còn kể nhiều nữa, nhưng hắn
nhớ không hết, đúng ra hắn không thèm nhớ.
Cuộc đời của mẹ sao gian truân và đầy buồn khổ. Cho đến bây giờ, hắn đã là một quân nhân, nếu
ba không tỏ thật thì hắn cũng chỉ biết mập mờ.
Lời hứa ngày xưa quan trọng quá và chữ tín của mẹ sao cao vời. Mẹ vẫn biền biệt không hay! Hắn cúi đầu thật
thấp, hắn nghe tiếng hắn thở dài.
*
Chiều hôm ấy, hắn đang ngồi
viết thư cho ba thì thằng bạn đồng ngũ chạy vào la to lên:
- Ê! Hiệp định ngưng bắn đã
ký kết rồi Ngôn ơi! Hòa bình! Hòa bình!
Hắn tưởng mình ngủ mơ. Nhưng không, nhiều thằng bạn ôm nhau mừng rỡ
kìa: "Hiệp định sẽ bắt đầu có hiệu lực từ tám giờ sáng ngày chủ nhật 28
tháng Giêng. Trời ơi, sung sướng
quá". Hắn bâng khuâng cắn bút nghĩ
ngợi, thằng bạn lúc nãy vỗ vai hắn:
- Lát nữa, tin tức, Đại Úy
Trưởng đồn sẽ cho vặn ra-đi-ô thật lớn truyền vào máy phóng thanh lời Tổng Thống
nói cho mọi người cùng nghe. Mày mừng
không Ngôn?
- Mừng chớ! Mừng hết lớn.
Thằng bạn hút một điếu thuốc
phà khói nói như mê:
- Tao sẽ về quê Ngôn ạ! Về quê thăm mẹ tao, mày biết mẹ tao ở đâu
không? Xa lắm mày ơi, ở tuốt Thái Bình ngoài Bắc lận.
Hắn nhìn thằng bạn mà mắt
cay cay. Lâu rồi hắn không còn thấy mắt
mình cay cay thú vị như thế. Hắn tưởng
mình đã chai sạn gan lì, hết còn biết khóc.
Thế mà chiều nay, hắn muốn khóc quá, khóc thật to.
- Ủa, Ngôn! Mày khóc à?
Ngôn điềm tĩnh mỉm cười, nước
mắt thành giọt lăn xuống đậu trên môi, hắn thè lưỡi liếm, giọt nước mắt mừng
sao ngọt ngào. Hắn vái trời cho mẹ hắn
còn sống, như lúc nhỏ, hắn làm thầy bói, bảo rằng: "Cô Tam có số trường thọ". Hắn cúi xuống, đặt bút viết thư cho ba, báo
tin hắn vẫn bình yên và hắn bỗng trẻ con vô cùng khi đòi ba dẫn hắn về quê ăn Tết. Tay hắn mải mê viết, trong óc hắn, hình ảnh
dòng sông hiền hòa, hình ảnh nội già lụm cụm ra cửa chờ con, xôn xao rạng rỡ; hắn
lẩm bẩm: Ngưng bắn rồi! Hắn mỉm cười, một ngày nào không xa, trên chiếc xe đò
xuôi về chợ quận, chắc chắn sẽ có hắn ngồi thật ngoan....
Phú - Nhuận, tháng 2 - 1973
LÊ-NGUYỄN MAI-TRẮNG
