Hơn
mười năm nay tôi chỉ được trở lại thăm quê nhà trong những giấc mơ.
Thỉnh thoảng, mùi cỏ non, hương thơm của hoa bưởi hay một tiếng động vu
vơ lại đánh thức hình ảnh người bạn thân yêu đó. Trong giấc mơ, trong
những ngày thơ ấu của tôi, quê tôi thật hiền lành và êm đềm.
Trên
vài trang giấy hẹp này tôi không mời các bạn nhỏ của tôi tham dự một
cuộc du lịch về nơi danh lam thắng cảnh. Quê tôi không có đồi núi, biển,
rừng. Quê tôi khỏe mạnh nhưng chất phác như một bác nông phu trong sách
tập đọc.
Đình
làng quay mặt ra sông. Trước cửa đình có đặt nhiều tảng đá. Người làng
bảo đó là những "ông rùa" đứng cạnh đình. A, những chỗ này thực sự là
của người lớn. Bọn trẻ chúng tôi ít có dịp vào đó chơi đùa. Chỉ thỉnh
thoảng một vài đứa lén ngồi lên lưng các "ông rùa" nhìn ra sông. Ngay cả
buổi trưa, nắng cũng chỉ lọt xuống sân có vài tia nhỏ. Đó là nhờ công
lao che chở của những cây si, vải và "giàng giàng". (Giàng giàng là một
loại cây hơi giống cây phượng. Trái cây nhỏ hơn trái bồ kết. Khi trái
già nứt ra, hạt giàng giàng nhỏ xíu, đỏ chói rơi xuống. Nhân hạt ăn bùi
và thơm).
Đền
nhỏ, thấp, hơi tối, có hai ông tướng bằng đá canh cửa. Bọn nhỏ thường
chỉ dám đến đứng cạnh ông tướng đá ngó vào trong đền. Đó là nơi linh
thiêng lắm. Tất cả những đứa trẻ chơi la cà ở đền lỡ bị ốm đau thường
chỉ nhờ lễ "tạ" mà khỏi. Mẹ tôi kể rằng hồi xưa, khi đê Cầu Phùng vỡ, có
một "tảng đá thần" đã theo dòng nước lụt "trôi" về làng. "Tảng đá" nổi
lềnh bềnh trên mặt nước. Đầu tiên đá thần trôi vào làng Vọng. Dân làng
Vọng đẩy đi. Đá thần đến làng tôi thì được tiếp đón nồng hậu và trọng
thể. Từ đó đá thần đem sự may mắn và hạnh phúc lại cho quê tôi: "Đá
thần" được đặt ở một cái giếng khô nhỏ trong đền. Hàng năm, các chức sắc
trong làng lại làm lễ "lau mình" cho đá.
Cây
si mọc lan ra tới sông. Đê chỗ này đắp thấp và đầy cỏ xanh. Đây là thế
giới của chúng tôi. Những đứa còn nhỏ đi la cà trong sân đền nhặt giàng
giàng đỏ nhét đầy túi. Buổi tối nhiều đứa nằm ôm "kho tàng" mà ngủ.
Những đứa lớn có thể tham dự cuộc tắm sông ồn ào với các mục đồng vào
buổi chiều. Cây si, rễ si biến thành những cầu nhảy, những dây đu tuyệt
vời.
Không
đứa nào trong bọn tôi biết "bông giông" như các chú bé ở hồ tắm bây
giờ. Chúng tôi trèo lên cành cây đứng thẳng, bịt mũi, nhắm mắt như người
ngủ. Thế là cả thân người ngay như khúc gỗ từ từ "đổ" ùm xuống sông. Có
đứa lăn mình dọc theo sườn đê êm cỏ. Một bọn khác thì đắp đất sét trên
sườn để trợt thẳng xuống nước.
Nơi
xứ thần tiên trong tuổi thơ của tôi, ngôi đền, con đê, dòng sông đã góp
phần xây dựng bằng nhiều viên đá đẹp. Khi cùng nhắc nhở đến quê nhà,
tôi thường nói với các bạn "Nếu được trở về quê sống lại một ngày bình
yên, dù lúc đó tao già lụ khụ, tao vẫn phải chạy ra bờ đê lăn mình trên
cỏ, rơi ùm một cái xuống sông..."
LÊ TẤT ĐIỀU
