Những
ngày lễ lớn như Quốc Khánh, Noel hay Tết các bạn vẫn thường nhìn thấy
nhiều hoa pháo đầy màu sắc nở tung tóe trên bầu trời đêm. Chắc các bạn
cũng đã có khi tự hỏi không hiểu cách thức người ta đã làm pháo bông như
thế nào.
Nơi đây chúng tôi sẽ trình bày cùng các bạn một vài chi tiết trong công
việc thực hiện những hỏa pháo dưới hình thức hoa màu, bay vọt lên từng
không để bừng nở trên cao.
Nếu chúng ta vượt thời gian trở về các thời đại cũ ta sẽ được biết rằng
pháo đã xuất hiện trước những phát minh về thuốc súng, và thuốc pháo lúc
đó được gọi là chất bột đen.
Cả thế giới đều phải công nhận chính người Trung Hoa thời đó đã là những
người đầu tiên nghĩ ra và làm được thuốc pháo, và hình như người Á Rập
trong thời Trung Cổ cũng biết sử dụng thuốc pháo loại nầy. Cho mãi đến
những thế kỷ cận kim người ta cũng ít khi nói đến thuật làm hỏa pháo, và
vẫn cho đó là kỹ thuật của các chuyên viên có thể làm xuất hiện trên
cao những ánh lửa đủ màu đủ sắc.
Thực ra thì kỹ thuật này không có gì lạ, đó chỉ là sự việc thay đổi
thành phần bách phân của những hỗn hợp nổ để được những cây pháo phát ra
tiếng nổ, rồi vọt lên cao và tung tóe những tia lửa màu để làm vui mắt
người xem.
Pháo bông hay hỏa pháo - nói chung là tất cả các loại pháo - đều được
làm với cách thức tương tự nhau. Người ta dùng giấy bồi thực tốt (nghĩa
là bền và chắc) cuốn kỹ thành nhiều lớp, rỗng ở bên trong để có thể chứa
được thuốc pháo. Hai đầu của thân pháo vừa cuốn bằng giấy bồi được dán
lại thật kín, một đầu có gắn sẵn một cái dây tim bằng giấy với một thứ
thuốc dễ cháy, dây tim nầy sẽ thông vào đến thuốc pháo. Khi dây tim được
đốt cháy lửa sẽ được dẫn đến thuốc pháo, thuốc nầy vốn là một hỗn hợp
nổ gặp lửa sẽ cháy bùng và xé rách lớp giấy bồi của thân pháo. Tiếng
giấy bị xé rách một lúc gây nên tiếng nổ của thân pháo, và tiếng nầy đã
làm ta phải điếc tai trong mấy ngày Tết.
Về thuốc pháo, người ta hay dùng hỗn hợp Nitrat Kalium với lưu huỳnh và
than cà thật nhuyễn, hỗn hợp này thường dùng làm pháo nổ dưới đất.
Với pháo bông hay hỏa pháo thì người ta dùng hỗn hợp Clorat Kalium thay
thế cho Nitrat Kalium và Clorat Kalium vẫn trộn chung với lưu huỳnh và
than cà thật nhuyễn. Thân cây pháo bông thường thường dài hơn thân cây
pháo nổ dưới đất nhiều. Khi cho thuốc pháo vào thân pháo bông, người ta
chỉ cho vào khoảng ba phần tư thân pháo, ở giữa thuốc pháo phải có một
khoảng trống chừng một phần tư thân pháo. Người ta lại cho một thứ hơi
vào khoảng trống nầy, hơi có áp suất thật lớn, nhờ đó khi pháo nổ luồng
hơi sẽ làm pháo bay vọt được lên cao. Ở đầu cây pháo có một cái túi ngăn
cách với thuốc pháo đen nói trên bằng một mảnh giấy, túi nầy sẽ chứa
những chất khi cháy thì có màu.
Chúng tôi xin kể một vài hợp chất đặc biệt:
- Muốn có màu đỏ ta dùng hợp chất của strontium.
- muốn có màu lục ta dùng muối baryum.
- muốn có màu trắng ta dùng bột magnésium hay bột aluminium.
- muốn có màu vàng ta dùng hợp chất của natrium.
- muốn có màu hồng ta dùng hợp chất của calcium.
- muốn có màu xanh ta dùng muối đồng.
- muốn có màu tím ta dùng muối kalium.
Người ta làm túi chứa bột khi cháy có màu nầy theo những hình dáng bông hoa tùy ý.
Sau đuôi cây pháo bông lại phải có "bánh lái" thường là một thanh gỗ dài
khoảng mười lần thân pháo, nhờ bánh lái, pháo bông có thể bay lên cao
không lệch hướng. Có khi người ta làm những cây pháo bông thật lớn, muốn
vậy người ta phải làm một cái sườn theo ý muốn rồi kết thân pháo vào.
Đại khái cách thức làm pháo bông chỉ có vậy, tuy nhiên nếu bạn nào bỗng
có ý muốn tự mình làm lấy pháo bông thì chúng tôi xin can. Chưa nói đến
kỹ thuật tinh vi, chỉ việc trộn thuốc pháo chúng tôi cũng e các bạn sẽ
không tránh khỏi nguy hiểm. Vì thuốc pháo là hỗn hợp nổ nên chỉ cần một
chút vô ý nó sẽ bùng cháy và gây tai nạn ngay. Về những bột cháy thành
màu sắc cũng vậy, nếu không có bàn tay khéo léo của các chuyên viên,
chắc chắn bầu trời đêm sẽ không được tô điểm những hoa pháo tuyệt vời
như ta đã từng chứng kiến.
TRẦN NGỌC KÍNH
(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 21, ra ngày 2-1-1972)
Không có nhận xét nào:
Không cho phép có nhận xét mới.