ẤP Ủ TRONG LÒNG ĐẤT TỪ 13 ĐẾN 17 NĂM RÒNG RÃ
MỚI TRỞ THÀNH VE SẦU
NHƯNG CHỈ CA HÁT VỎN VẸN TRONG 3 THÁNG RỒI CHẾT!
Cứ
mỗi năm, khi hoa phượng bắt đầu khoe sắc đỏ thắm dưới ánh nắng gay gắt
như thiêu như đốt, ve sầu trên những cành cây cao, rậm rạp lại kêu vang
triền miên bất tận làm tăng thêm vẻ oi ả nóng nực khó chịu ngày hè.
Tuy cùng thuộc loại "côn trùng nghệ sĩ", nhưng nếu dế còn biết nghỉ
ngơi, tĩnh dưỡng và chỉ gáy từ chập tối cho tới sáng, thì ve sầu, bất
luận ngày, đêm, lúc nào cũng rả rích một điệu buồn tẻ tựa hồ than van
cho số kiếp ngắn ngủi của mình.
Dài khoảng ba tới ngót sáu phân tùy loại, đầu lại nhỏ với hai sợi râu
ngắn, ve sầu rất tinh nên khó bắt nhờ ở hai mắt tổng hợp lớn quan sát
được mọi phía, ấy là chưa kể tới ba mắt đơn tí xíu, xếp theo hình tam
giác ngay giữa đỉnh đầu. Toàn lưng mang mầu xám, đen, nâu hoặc xanh
tuyền kèm những vệt vàng hay trắng, ve có thể dễ dàng bay từ cành này
sang cành khác nhờ hai cánh dài bên trên và hai cánh nhỏ bên dưới, trong
suốt với những đường gân chạy dọc vòng vèo. Khi đậu, các cánh ve không
xếp chồng lên nhau như loài dế mà trái lại, gập xuống, ép sát vào chân
nghiêng nghiêng tựa mái nhà. Dưới mình nó mầu vàng nhạt gồm một vòi cử
động theo chiều ngang, đủ cứng để chọc thủng lớp vỏ cây hầu hút chất
nhựa bên trong hay hút sương đọng trên lá cành. Kế tiếp là những vòng
bụng. Riêng con cái còn có thêm ngòi ở phần chót. Ngòi này hơi dài, cũng
khá cứng giúp nó đào những hốc nhỏ trong thân cây rồi đẻ từ bốn tới
mười hai trứng. Sau đó, trứng sẽ rơi xuống đất và chìm sâu khoảng bẩy,
tám tấc hầu tránh giá lạnh hai mùa thu đông. Chờ một thời gian, trứng nở
thành ấu trùng. Những ấu trùng này sống nhờ chất ngọt trong rễ cây mãi
cho đến khi hóa thành kén, lại tiếp tục đợi thêm một số ngày nào đó mới
chui lên khỏi mặt đất rồi bám vào thân cây đoạn lột xác để chính thức là
ve sầu.
Theo lý thuyết thì chu kỳ biến hóa này có vẻ nhanh chóng và đơn giản,
nhưng thực ra cuộc đời loài ve rất ngắn ngủi, trái hẳn với lúc còn ở
dưới đất. Chắc các bạn không ngờ con ve hiện thấy hôm nay không phải mới
sinh từ năm ngoái, năm kia đâu. Nó đã được ấp ủ trong lòng đất từ mười
ba tới mười bẩy năm trời đằng đẳng, để chỉ rong chơi, ca hát cả ngày
suốt ba tháng rồi chết sau khi gieo giống. Thường thì vào quãng đầu thu,
người ta ít còn thấy bóng dáng chúng nữa.
Chẳng khác gì loài dế, ve sầu cái ngoài nhiệm vụ sinh sản, không thể
"kêu" hay "ca hát", vì thân hình nó nhỏ nhắn, tròn trịa chứ đâu có to
nhưng dẹt như con đực chứa đựng những cơ quan phát âm mà tạo hóa dành
riêng cho nó. Nếu để ý, bạn sẽ thấy dọc theo hai bên sườn con đực là hai
miếng sụn nhỏ, mỏng nhưng cứng: đó là cái mỏ. Mỏ này chia ra hai phần
được coi như hộp âm vang và lưỡi gà với nhiệm vụ thu nhận những chấn
động do lớp màng bụng rung lên giữa khoảng chân không vì bị các bắp thịt
bên trong co thắt gây nên. Những chấn động đó đập vào mặt bên trong mỏ
qua phần lưỡi gà cho chúng ta âm thanh. Tùy theo sự co giãn của các bắp
thịt tiếng kêu sẽ nhanh hay chậm, trầm hoặc bổng. Như vậy, dù cũng có
môi trên, môi dưới nhưng quá bé lại kết thành vòi nhỏ thì làm sao ve có
thể ca hát được?
Tiếng kêu loài ve hơi chát chúa vậy mà trẻ em thảng hoặc cả người lớn
rất thích chơi ve bằng cách dùng gậy nhỏ, dài, một đầu có bôi nhựa mít
hay cao su. Các em rình con ve nào vô ý là tìm cách ấn phần dính vào
chính giữa hai cánh là con vật khốn nạn chỉ còn biết kêu "ọ... ọ" để
phản đối trước khi bị nhốt vào lồng. Ngoài ra, các em cũng đi lùng bắt
ve, ngay khi chúng mới từ dưới đất nhoi lên trước khi lột xác, đem về
thả vào hộp xây lưới kín rồi treo lên dây "để chúng ăn sương mới "kêu"
được". Dù săn sóc cẩn thận đến mấy, ve chỉ sống vài ngày là cùng nên rất
khó nuôi. Mỗi lần mang ve ra khoe, các em lại dặn nhau "Hễ lớp phấn
trắng bao phủ trên mỏ nó nhạt dần là ve sắp chết đấy".
Ngoài tiếng kêu não ruột, ve sầu là loại côn trùng vô thưởng, vô phạt.
Đối với đông y, xác ve sầu là một loại thuốc chữa bệnh rất tốt.
Người ta chia ve sầu ra làm nhiều thứ, nhưng chỉ có hai loại chính thường gặp sau đây:
- Loại nhỏ bé màu xanh biết, dài chừng hai, ba phân với tiếng kêu rất
trong, cao vút gọi là ve sầu kim. Loại này có hai mỏ hình tròn nằm ôm
lên nhau hay sống ở miền quê.
- Loại lớn màu xám hoặc đen hay nâu dài tới năm phân rưỡi. Tiếng kêu của
nó ở mức độ trung bình. Trái với ve sầu kim, bụng của nó mang hai mỏ
không tròn mà lại dài dài, thon thon dọc theo sườn. Loại này năng gặp
nhất và đông hơn cả.
ĐẶNG HOÀNG (sưu tầm)
(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 35, ra ngày 23-4-1972)
Không có nhận xét nào:
Không cho phép có nhận xét mới.