Buổi chiều, hai bà cháu dắt nhau ra
cánh đồng lúa chín. Thằng bé tung tăng chạy bên cạnh ngoại, tay cầm một bọc đậu
phộng rang. Ở đây buổi chiều xuống thật chậm. Bầu trời hơi đỏ, hình như là màu
tím. Màu tím nhạt bàng bạc khắp nơi, gần mặt trời có những cụm mây đỏ ửng. Màu
tím xem cũng buồn, mênh mang như tiếng sóng vỗ mỗi chiều ầm ì vào vách đá. Gió
thật nhiều nhưng chẳng có được một con diều như ngày xưa.
Bà ngoại ngồi xuống đám cỏ xanh, thằng
bé vẫn chạy nhảy tung tăng. Bà có vẻ buồn, bà cầm một cành lúa dõi mắt nhìn
theo thằng bé. Ồ, chiều hôm nay trời đẹp quá. Cậu bé nghĩ thầm. Cậu chạy men
theo bờ ruộng đuổi bắt mấy chú cào cào. Thỉnh thoảng có một cành hoa súng nở
trên mặt nước. Cậu bé với tay hái.
- Khéo ngã đấy con!
Cậu bé quay lại, cầm cành hoa nhoẻn
miệng cười với ngoại. Hương hoa súng ở đồng quê nhẹ nhàng như được ướp mùi lúa,
mùi đất ngai ngái của quê hương. Cậu bé chạy mãi, chạy mãi mất hút trong sóng
lúa chập chùng. Cậu bé muốn chạy đến chân trời màu tím kia để xem mặt trời cho
rõ. Vì ở biển cậu thấy mặt trời nhưng không đến được. Nước mênh mông lội ra
ngoài đó nhỡ cá mập ăn thịt sao. Eo ôi! Cậu bé bật cười thích thú với ý nghĩ
đó.
Đi hết cánh đồng lúa cậu bé bước chậm
lại. Cái gì trông hoang vắng thế kia. Cậu bé le lưỡi. Trước mặt cậu là những
bao cát nằm ngổn ngang, có bao bị rách ló đất ra ngoài. Những dây kẽm gai nằm
rải rác, trói buộc từng bao cát. Những trụ sắt, vải xanh, vải trắng nằm từng
đống. Cảnh hoang vắng điêu tàn như có gì đổ vỡ. Mặc dầu chưa biết rõ những vật
đó cậu bé cũng sợ hãi. Cậu rùn vai, những đóa hoa súng héo úa trên tay. Cậu bé
vất bừa lên đó rồi chạy về.
Có tiếng ngoại gọi vang vang ngoài kia.
Cậu bé thích thú, đi chậm lại. Cậu hái những đóa hoa súng trắng ở bên bờ ruộng
bên này. Lạ ghê, hình như một bên toàn hoa tim tím, một bên chỉ có hoa trắng.
Lần này cậu bé hái hoa trắng bên phải, những cánh hoa tinh khiết, tươi tắn. Cậu
bé định sẽ hù cho bà ngoại giật mình chơi. Trông cậu bé cứ như một chú nai tơ,
láu lỉnh, hồn nhiên.
Cậu bé vừa ra khỏi đồng lúa thì nhìn
thấy bà ngoại. Bà chạy đến ôm cậu bé vào lòng:
- Con đi chơi xa quá, ngoại tìm con
nãy giờ!
- Cháu đi tìm bắt ông mặt trời đấy,
ngoại xem mấy cánh hoa này có đẹp không?
- Đẹp lắm, nhưng con không được đi xa
nữa nhé.
Cậu bé xịu mặt, nhưng rồi cậu vui vẻ
lại ngay. Cậu bé liến thoắng kéo bà ngoại lại ngồi dưới cỏ. Cậu bé nói:
- Ngoại cầm hộ cháu mấy cánh hoa này
nhé. Ngoại ơi cháu thấy đằng kia có một vũng nước nhiều cá lắm đó. Ngày mai
cháu rủ tụi bạn đến đó câu cá – Nhưng cậu bé bỗng nhớ lại – Mà ngày mai cháu
đâu còn ở đây nữa. Buồn quá há ngoại!
Bà nhìn cậu bé cười móm mém. Bà vuốt
ve những sợi tóc mềm, âu yếm nhìn cậu bé.
Màu tím ở cuối chân trời không còn
nữa. Mặt trời lặn gần đến những bông lúa. Màu tím thật mỏng manh mỗi chiều chỉ
đến chút xíu rồi đi ngay.
Cậu bé đã ăn hết bọc đậu phộng. Cậu
lại bứt những bông lúa, lột vỏ mút sữa. Lúa chưa chín nên những hạt gạo hãy còn
là sữa ngọt, ăn ngọt ngào, thơm lúa. Cậu bé quay lại định khoe với ngoại, cậu
bỗng thấy ngoại ngồi buồn thiu. Cậu chạy đến cạnh ngoại. Bà ngoại vẫn vuốt tóc
cậu bé như những lúc cậu ngồi bên cạnh. Cậu bé ngây thơ hỏi:
- Mai cháu đi rồi ngoại có ra đây ngồi
không hở ngoại? Ngoại có buồn không?
Nụ cười buồn, héo hắt trên môi ngoại:
- Không có con ngoại ra ngoài này làm
chi.
- Sao vậy ngoại, chiều ngoại ra đây ăn
sữa lúa đó, ngon ghê lắm ngoại à.
Ngoại thở dài:
- Ngoại già rồi mà con.
Biết ngày mai mình đâu còn ở đây nữa,
cậu thấy buồn buồn làm sao ấy. Tiếng ngoại:
- Thôi về con.
Cậu bé đứng dậy. Vẫy tay như một buổi
chiều mẹ đã dẫn cậu bé ra bãi biển, mẹ cũng vẫy tay như thế:
- Từ giã buổi chiều nhá!
Cậu bé cười với cánh đồng, với màu mây
buổi chiều.
Hai bà cháu dắt nhau về. Cậu bé hỏi
ngoại:
- Tối nay ăn cơm với gì thế ngoại?
Bà ngoại không nghe rõ nên không nghe
ngoại trả lời. Cậu bé nuốt nước bọt tưởng tượng những món ăn đặc biệt chỉ có ở
đồng quê, ở quê hương mà thôi.
Buổi tối ngoại ngồi trên cái ghế xưa,
cậu bé nằm võng ngoài sân, trăng đêm nay thật đẹp, ánh trăng lọc qua kẽ lá lấp
loáng. Những cánh hoa mướp, nở lúc chiều xuống giờ rực rỡ lên. Màu vàng không
hiểu vì ánh trăng hay là màu hoa. Hương dìu dịu tỏa rộng. Cậu bé ngạc nhiên vì
không thấy trẻ nhỏ vui đùa. Ngày xưa mẹ bảo ở đây những đêm trăng thực là vui.
Tiếng chày giã gạo, tiếng trẻ nhỏ ca vang. Cậu bé ráo rức lắm chỉ muốn ra đầy
để đùa với bọn trẻ. Nhưng về đây hơn tháng rồi cậu bé chả thấy cuộc vui nào cả.
Cậu lớn tiếng hỏi:
- Ngoại ơi sao trời đẹp như vầy mà
chẳng có đứa nào đi chơi vậy hở ngoại? Mẹ cháu nói có cả người ta giã gạo nữa
mà.
- Tại… tại… Mà thôi con đừng nghĩ làm
gì.
Cậu bé thắc mắc, nhưng rồi vui lại
ngay vì dì Út vừa mang dĩa kẹo đậu phộng ra, kẹo ngọt, dẻo dính cả răng, thơm
đậu rang. Cậu bé nằm nhai một cách thích thú. Trong đêm, hương thơm quyến luyến
quanh nhà. Nghe như có mùi thiên lý, mùi hoa mướp, mùi lúa chín, hương hoa cúc
hương, và mùi đất quê hương. Cậu bé thở khoan khoái và ngủ say lúc nào.
□
Sáng sớm không có tiếng chim hót vang
ngoài bụi chuối. Không có tiếng gà gáy. Bầu trời ẩm đục, lưa thưa những vì sao.
Ngoại đánh thức cậu bé sửa soạn đi. Cậu bé luyến tiếc khi xa, biết bao giờ mới
trở lại.
Buổi sáng không có bóng người vác cuốc
ra đồng lũ lượt như trong sách tập đọc của cậu bé. Buổi chiều không có tiếng
sáo diều, mục đồng ngồi trâu thổi sáo và không có khói lam chiều nhà ai thổi
cơm. Quê hương chỉ còn là huyền thoại xa xưa. Cậu bé thấy buồn.
Hai bà cháu ra khỏi nhà trời còn mờ
mờ. Vần trăng nhợt nhạt trên bầu trời. Cậu bé quay lại nhìn giàn mướp đầy trái,
nhìn hàng cau im lìm trong sương. Nhìn lần cuối! Hình như ngoại khóc, cậu bé
thấy ngoại đưa khăn trên đầu lau nước mắt! Con đường làng rộng thênh thang vắng
bóng dân làng. Những hạt sương vẫn đời đời đọng trên cỏ vào mỗi sáng. Cậu bé
thấy những chiếc lá mục nát bên lề đường. Bà ngoại không nói gì nhưng ngoại
buồn lắm, cậu bé biết thế.
Đến bến đò thì vừa hừng sáng. Ở đây có
một chiếc thuyền nhỏ đang chờ khách bên kia sông. Ngoại kéo cậu bé ngồi xuống đất,
nhắn nhủ:
- Lên đó ráng học nha con, cho ngoại
gửi thăm ba mẹ mày nghe!
Rồi ngoại khóc, ngoại nhét vào túi cậu
bé tiền đi đò:
- Cầm tiền này đi xe, nhớ nhà cậu Bảy
ở gần bến xe không con. Qua đó rồi cậu Bảy dẫn về với ba mẹ.
Ngoại sụt sùi khóc. Cậu bé thấy lòng
mình nao nao:
- Thôi cháu không về đâu, cháu ở đây
với ngoại.
- Đâu được, con phải về đi học nữa cơ
mà. Nghe lời ngoại nhé.
Chiếc đò đã sang đến giữa dòng. Ngoại
soạn lại những món quà quê hương đựng đầy giỏ. Đò cập bến, bà ngoại bảo cậu bé:
- Thôi, con đi đi.
Cậu bé lưu luyến:
- Con đi nha ngoại!
Cậu bé định cười nhưng thấy ngoại lấy
khăn chậm nước mắt, cậu thấy mắt mình cay cay. Rồi cậu bé cũng vô tư như thường, thò tay nghịch nước
sông buổi sáng.
Qua đến bên kia bờ, cậu bé còn thấy
ngoại đứng yên. Rồi ngoại quay về, bóng áo nâu mất hút trong cỏ mịt mùng.
Cậu bé lên xe xuống nhà cậu Bảy. Bên
kia sông lúc này sương như nhiều hơn. Cậu bé nghĩ thầm, sao lạ thế, lúc này sao
còn sương xuống. Bến đò bên kia nhòa dần.
□
Một ngày mù sương đã xa hẳn trong trí
nhớ. Quê hương huyền thoại giờ nát tan hơn xưa, xóa nhòa trong trí Hải. Hơn 6
năm còn gì. Hải (cậu bé ngày xưa) vẫn nhớ khuôn mặt hiền lành, miệng móm mém
nhai trầu, tóc bạc phơ của ngoại.
Trong những năm đầu còn liên lạc với
cậu Bảy, Hải biết tin ngoại. Hẳn ngoại tưởng Hải còn bé lắm nên thường gửi
những món ăn quê mà Hải rất thích. Từ hơn 2 năm nay chẳng thư từ cho cậu Bảy
được. Hải bỗng lo sợ, nó nghĩ nhỡ ngoại có chuyện gì.
Nhiều lần xin về thăm ngoại nhưng ba
không cho, ba bảo hải còn bé. Bé? Mình lớn rồi kia mà. Mình 13 tuổi rồi mà. Hé
này Hải nhất định phải về nên nó xin ba hoài. Này nhé. Hải cuối năm lĩnh thưởng
hạng nhất nhưng không chịu nhận cây bút máy ba tặng. Thế là ba còn nợ Hải một
món và Hải đề nghị ba cho về quê ngoại. Ba cười thằng bé khôn quá, nhưng về dọc
đường nguy hiểm lắm con à. Hải xịu mặt chực khóc. Mẹ an ủi Hải và mẹ thuyết
phục ba được. Thế là Hải được đi. Ngày mai khởi hành. Bây giờ lớn rồi nên Hải
đi một mình. Ngày mai. Hải nghĩ đến ngày mai. Một sớm mai hồng đầy hy vọng.
Hải vềề đến nhà cậu Bảy lúc trưa. Bước
vô nhà, nó cảm thấy ấm áp như đã về đến nhà ngoại. Ngồi nhắc lại những kỷ niệm về
ngoại Hải thấy nhớ hơn. Cậu Bảy tròn mắt nhìn Hải ngạc nhiên. Cậu thở dài và
lặng yên nghe Hải huyên thuyên kể. Khi nghe Hải định về, cậu can:
- Cháu về đó làm gì nữa, đường sá mất
an ninh. Làng mạc buồn thiu, vắng hoe không biết về có đến nơi không nữa mà về.
- Thế ngoại cháu vẫn còn ở chỗ cũ hở
cậu?
Cậu Bảy cười chua xót. Nụ cười gượng
gạo làm sao. Cậu đáp hờ hững:
- Ừ, vẫn vậy thôi…
- Dì Út có còn ở chung với ngoại
không? Cháu nhớ ngày đó ngoại hay khóc vì dì Út đòi đi nơi khác.
Cậu Bảy gật đầu. Hình như cậu không
muốn nghe Hải nói nữa. Hải mỉm cười. Người lớn vẫn vậy, họ không muốn nghĩ đến
dĩ vãng. Cậu bảo:
- Thôi cháu đi tắm rửa rồi ăn cơm. Để
mai hãy hay.
- Đâu được cậu, cháu phải về ăn cơm
với ngoại chứ. Cháu nhớ canh mướp của ngoại ghê.
Mặc cho cậu Bảy cản, Hải xách va ly
chạy ra bến xe. Cậu Bảy chạy theo, cậu đứng nhìn Hải buồn bã. Cậu thở dài quay
vào nhà. Hải cười thầm, lúc này cậu Bảy làm sao ấy.
Con đường này 6 năm trước Hải đã đi
vào một sáng tinh mơ. Bây giờ thay đổi nhiều. Ngày xưa đã có lần hải mơ ước một
căn nhà xinh xắn như căn nhà bên đường. Căn nhà giờ vẫn còn nhưng lạ quá. Hàng
rào ngả nghiêng, mái ngói vỡ nát. Những đóa hoa bìm bịp dại mọc khắp nơi. Hình
như không còn ai ở. Cỏ dại mọc cao che lối vào. Chả thấy vườn hoa đẹp ngày nào.
Hải chợt thấy xót xa, chẳng dám nhìn hai bên đường nữa. Vì đâu còn hình ảnh
ngày xưa, cứ để cho trí óc nghĩ đến con đường thực đẹp còn hơn.
Đến bến đò Hải bước xuống với ngỡ
ngàng. Còn sớm nhưng chợ vắng hoe. Vài quán tạp hóa nghèo nàn, buồn tênh. Chẳng
thấy con đò nào cả. Sao lạ vậy nhỉ. Hải lẩm bẩm. Giòng sông vẫn chảy mang nước
đục ngầu. Bến sông bên kia cỏ dại mọc đầy, chẳng còn dấu tích xưa. Lúc này, trí
nhớ nổi dậy. Hải nhớ từng phiến đá ở bực sông, từng thân cây đa già. Nó mím
môi, hình như nước mắt sắp trào ra rồi đó.
Hải lại hỏi một người bán tạp hóa:
- Dạ… bác cho cháu hỏi thăm chút.
- Gì vậy cậu?
Hải ngập ngừng:
-Sao không có chiếc đò nào sang bên
kia sông hở bác?
- Trời đất, cậu không biết gì sao? Bến
đò này bỏ hơn hai năm rồi đâu có ai qua bên đó làm chi.
Hải run giọng:
- Tại sao vậy, hả bác?
- Ghê lắm cậu ơi. Hôm đó ở đâu mấy
chiếc máy bay đến nó thả bom quá chừng. Tui đứng đây coi thấy ghê luôn. Nó chao
xuống thả mấy trái nổ ầm ầm, khói bay mù mịt. Rồi từ đó đến giờ đâu có ai qua
bển làm chi, mà bên đó cũng chẳng còn ai nữa.
Ngỡ mình nghe lầm, nhưng rõ ràng như
vậy mà. Hải lặng người, nước mắt chảy ướt mặt. Chợt Hải nhớ đến cử chỉ của cậu
Bảy. Thôi rồi chắc ngoại không còn nữa. Hải ra gốc cây cạnh giòng sông. Bên kia
chỉ có cỏ um tùm. Đâu thấy hàng dừa ngả bóng bên sông. Không biết ở bên đó
ngoại nằm yên nơi nào. Hay là bom đạn đã vùi ngoại dưới mái tranh. Cố nhìn sông
Hải cũng chỉ thấy lờ mờ. Chỉ thấy màu xanh của cỏ dại, đâu còn màu xanh của
lúa, của dừa, của giàn mướp nhà ngoại. Ngoại ơi, cậu bé ngày xưa tìm về đây thì
ngoại không còn. Tìm về một chân trời quê hương thanh bình mà không thấy được.
Quê hương ngợp hương lúa thơm nồng, ngọt ngào câu ca dao thanh bình há ngoại?
Ngoại có mơ ước như thế không? Nhưng ngoại không bao giờ nhìn thấy được! Bây
giờ con phải nhìn hàng cau gãy vì đạn, cây cau nhà ngoại oằn oại gãy, tàu lá
như những sợi tóc rũ xuống. Hình ảnh quê hương mình đó ngoại ơi!
Ba mẹ vẫn thường cầu nguyện luôn,
ngoại hãy phù hộ cho mơ ước chóng thành, ngoại nhé…
Thất thểu Hải bước ra bến xe để về nhà
cậu Bảy. Bước lên xe, lòng nó nhen nhúm một nỗi buồn giờ lan rộng. Bên kia sông
hàng cau ngả nghiêng trong gió. Chỉ có một cây độc nhất bên đó. Nó nghiêng như
sắp gãy. Hải nghĩ thầm, chắc là nó buồn lắm thì phải…
TRẦN
HỮU NGHIÊM
(bút nhóm hoa nắng)
(Trích
từ bán nguyệt san Ngàn Thông số 22, ra ngày 20-3-1972)
Nguồn : https://tuoihoandmore.blogspot.com/
Nguồn : https://tuoihoandmore.blogspot.com/
