- Má, gần tết rồi má.
- Chưa sơn nhà má.
- Chưa làm mứt má.
- Chưa may đồ má.
Chúng tôi nhao nhao tấn công má. Bà cười với ba tôi:
- Đó, ông coi lũ con ông.
- Chúng đòi hỏi hợp lý chớ bộ.
- Hợp lý, lúc nào cha con ông cũng một phe mà.
Nói xong má tôi đùng đùng bỏ vào bếp. Bảy cái mồm chúng tôi reo lên một lượt:
- Một không! Má thua ba rồi.
- Hoan hô ba.
- Hoan hô.
Ba chúng tôi đang chễm chệ trên ghế đẩu, nhìn theo má tôi cười một mình. Chợt ông quay sang tôi:
- Thảo đi lấy tờ giấy với cây viết coi.
Tôi mang giấy viết ra ngồi cạnh ba. Ông la lên:
- Không được, xuống ván ngồi… Tao không thích bị làm áp lực.
Ô! Hôm nay chắc ba tôi có quyết định gì quan trọng đây. Tôi lấy cái ghế đẩu lật nằm xuống đất xong an tọa lên đó:
- Viết gì đây ba?
- Khoan, để biểu quyết đã. Thế nào, bắt đầu là con Thu thằng Sơn, con Tuyết cho đến con Ánh, tụi bây thích ăn mứt gì?
- Mứt me ba.
- Mứt sen ba.
- Thèo lèo cứt chuột nữa ba.
- …
Sau cùng thì đủ các thứ mứt đều được tụi nó kê khai. Ba tôi phán:
- Thảo ghi vào mỗi thứ một ký. Ánh, con tính coi phải mất bao nhiêu tiền, bao nhiêu nhân công để thực hiện.
Chị Ánh tính tiền từ thứ, nhân công từ thứ. Tôi ghi vào, cộng lại rồi trình lên:
- Thưa ba, thưa chị Ánh, thưa anh Hùng, thưa tàn thể lũ con nít, tổng số tiền dự chi để làm mứt là ba ngàn đồng Việt Nam, và công việc cần bảy người từ bốn đến mười tám tuổi làm trong mười ngày.
- Ải ải, không được, thưa ba…
- Thưa ba…
- Thưa ba…
- Từ từ, con Thu nhỏ nhất nói trước.
- Con âu ó iết àm ba, con ổng èm âu.
Cả nhà cười bò ra vì cái giọng ngọng nghịu của Thu. Ba tôi cười:
- Đúng, đúng, phải miễn công tác cho con gái cưng của ba. Rồi, thằng Sơn.
- Con cũng không biết làm ba.
- Không được, mày lớn rồi phải tập cho quen, cứ con Ánh sai gì thì làm nấy là được. Rồi, Tuyết, nói đi, có phản đối gì không?
Tuyết buồn thiu đáp “không”, vì nó biết không có lý do để từ chối công tác. Tiếp theo thì con Hà và tôi cũng đành miễn cưỡng chuẩn y việc giao phó của chị Ánh. Tới phiên anh Hùng, đang ngồi ở góc ván anh đứng dậy trịnh trọng nói:
- Thưa ba, thưa ba, thưa ba, con thiết nghĩ phải thưa ba ba lần để ba chú ý. Việc phân chia công tác cũng như việc định số tiền dự chi con thấy có nhiều điều vô lý. Trước hết, thưa ba, thưa ba, thưa ba, ba có bao giờ phụ tá bếp núc cho má chưa mà ba bảo tụi con trai tụi con phải lăn vào bếp? Con thiết nghĩ, nam nhi chi chí là phải để làm những việc quan trọng chứ đâu phải để ngửi mùi hành ớt. Hơn nữa, tết đâu phải chỉ ăn mà còn phải trang hoàng nhà cửa, thế mà than ôi! Nhà chưa sơn, sân chưa dọn mà ba là một vị chỉ huy tài ba lẽ nào lại bảo con và Sơn vào bếp (anh xuống giọng). Điều thứ hai là (anh đột ngột la lớn) thưa ba, hình như có âm mưu tham nhũng… tại sao làm có tám ký mứt mà phải tốn đến mười ký đường? Thưa ba, ý kiến con đến đây là hết. Và trong khi chờ đợi sự phán xét công minh của ba, xin ba nhận nơi đây lòng tri ân sâu xa của con.
Anh ngồi xuống bó gối nhìn ba. Anh vẫn được khen là có tài ăn nói, sau này có thể học làm thầy cãi được. Ba tôi suy nghĩ một chút:
- Có đứa nào phản đối lời thằng Hùng không?
Chị Ánh đang ngồi may khăn ở ghế mây đứng dậy:
- Thưa ba, con xin phản kháng lời vu cáo vô căn cứ của Hùng rằng có âm mưu toan tham nhũng.
- Nhưng tại sao chỉ cần tám ký mứt lại phải có mười ký đường? – Ba tôi ngẩn ngơ hỏi.
- Phải cần như thế, con không biết tại sao, con chỉ biết phải cần như thế.
Anh Hùng đứng dậy:
- Ba cho con nói.
- Ừ, nói đi.
- Theo vật lý học, đường là một chất dắn không bay hơi, vậy tại sao đường biến đi?
- Tôi không cần biết đến vật lý học của cậu, tôi chỉ biết làm mứt. Chịu tôi làm, không chịu thì thôi, nhịn đi.
Chị Ánh sắp khóc. Ba tôi gõ gõ lên bàn:
- Im, im hết. Thằng Hùng, mày là con trai, biết gì chuyện mứt mà nói. Nhưng con Ánh phải hỏi lại má cho đàng hoàng đó. Bây giờ thì thằng Hùng và Sơn được miễn công tác bếp núc, nhưng phải làm cỏ, suốt lá mai và sơn nhà.
- Con biết gì mà sơn ba!
Con Tuyết la lên:
- Sao không biết? Tên mày là Sơn mờ.
- Ơ! Ơ! Ba bảo Sơn là núi chớ bộ sơn là quẹt quẹt dầu sơn đó hả?
- Tao không biết, tao chỉ biết Sơn là sơn thôi.
- Thôi, con Hà im. Thằng Sơn, mày quậy dầu sơn với lại xách thùng lấy ghế cho thằng Hùng. Còn gì nữa hết?
- Còn may đồ ba.
- Rồi, ghi đi Thảo. Đứa nào muốn gì nói đi. Nhớ, chỉ mỗi đứa một bộ thôi nghe!
Được cho phép, chúng tôi vội vàng chọn những món đồ mình mơ ước. Chị Ánh cái áo dài soie vừa tiền vải vừa tiền công đến ba ngàn đồng, anh Hùng một bộ đồ và một đôi giày đến mười ngàn đồng, tôi một chiếc áo dài thường thường cũng hết hai ngàn rồi, còn đám nhỏ đứa nào cũng đòi đồ tốt. Có lẽ trong phút chốc chúng tôi cùng quên rằng ba tôi chỉ là một cựu chiến binh “kiêm” nghề thợ mộc.
- Tổng cộng bao nhiêu, Thảo?
- Hai mươi hai ngàn ba trăm sáu mươi lăm đồng – Tôi run giọng đáp vì chợt nhận ra số tiền quá lớn so với lợi tức của gia đình tôi.
Ba tôi ngạc nhiên cùng cực:
- Hả?
- Hai mươi hai ngàn ba trăm sáu mươi lăm đồng, ba – tôi dõng dạc đáp.
- Thôi, chuyện quần áo nhiều quá không được, phải xét lại và hỏi ý kiến má bây.
Chúng tôi vùng lên cười. Anh Hùng tuyên bố:
- Một đều! Ba thua má, bất chiến tự nhiên thành. Hoan hô má.
- Hoan hô.
*
Chiều hôm nay là chiều thứ
bảy nên bọn tôi vui như tết. Chiều thứ bảy nào cũng vậy, từ chỗ làm ra ba tôi
ghé chợ, khi thì mua bánh ngọt, khi thì mua trái cây. Tuần nào có tiền nhiều ba
mua măng cụt, chôm chôm hay vải hộp. Tuần nào có ít tiền hơn ba mua kẹo
chocolat hay rau câu về cho chị Ánh nấu. Chưa bao giờ chúng tôi không có bánh
vào chiều thứ bảy. Ba tôi làm ở một trại cây cách nhà hơn năm cây số. Cứ sáng
sáng ba đi, chiều ba về, trưa ăn cơm nhà chủ. Ba rất giỏi, bất kỳ là làm tủ,
làm bàn, làm ván ba đều biết hết nên suốt năm ba không hề phải ở không. Số tiền
công thì hàng ngày ba kiếm được trên dưới một ngàn. Bao nhiêu đó cộng với số
tiền má tôi buôn bán cũng vừa đủ cho cả nhà sống không đến nỗi khắc khổ. Trong
cuộc đời, việc làm ba ân hận nhất là chị Ánh đã phải bỏ học khi vừa học xong
bậc tiểu học. Ngày đó ba đi lính, má tản cư, tiền bạc thiếu thốn, con lại đông
nên đành phải để chị Ánh nghỉ học giúp việc nhà. Bây giờ chị Ánh giúp má làm
bánh bán và săn sóc bọn tôi. Sống với bọn em quỉ quái dần dần chị cũng lây tính
nghịch ngợm. Để đền bù lại phần nào sự bất hạnh của chị, ba tôi chia thời dụng
biểu bắt chúng tôi làm việc phụ để chị có thì giờ đọc sách và học sinh ngữ với
anh Thư. Gì chứ dạy chị Ánh học thì anh Thư khoái nhất và chị Ánh cũng thích
không kém khi học với anh Thư. Năm nay nếu thi đậu tú tài hai, anh Thư phải đi
Saigon học, không biết ai dạy chị Ánh. Tôi phục và mến anh Thư lắm, anh rất
chìu bọn tôi chứ không như anh Hùng, và anh học giỏi nữa. Anh đọc được cuốn
sách chữ Pháp dày cộm trong khi giáo sư sinh ngữ tôi nói học trò quận lỵ đậu tú
tài hai chưa viết suôn được một câu chữ Pháp, chữ Anh.
- Ba dìa, ba dìa.
Chúng tôi reo lên, chạy ào ra, nhưng tôi bỗng khựng lại. Ba tôi chỉ xách một túi kẹo loại một đồng hai chiếc! Tuy nhiên chưa đứa nào dám phản đối. Có lẽ đọc được tâm trạng ai hoài của chúng tôi, ba cười dịu dàng bảo:
- Rán hà tiện đi các con, để dành tiền may đồ tết chứ.
Sau bữa cơm chiều, chúng tôi ngồi chùm nhum chung quanh ba má. Chúng tôi không sao quên được quần áo tết! Ba móc túi lấy tiền đưa chị Ánh:
- Ba ngàn đây Ánh, lấy mua đồ làm mứt. Còn bao nhiêu đây tôi giao bà. Ủa mà quên, thôi để tôi giữ.
- Chi vậy?
- Bí mật mà.
- Thôi, đưa má đi ba. Bao nhiêu đó may đồ tụi con đâu có đủ – Thằng Sơn chen vào.
- Hả? Còn lâu tao mới may đồ cho tụi bây. Tao giữ dằn túi.
Má tôi ngạc nhiên vô cùng, hồi nào đến giờ ba tôi có đòi giữ tiền dằn túi bao giờ đâu. Rồi không biết nghĩ gì, mắt bà long lanh:
- Trời ơi! Tôi biết rồi, ông có gì với ai rồi.
- Hả? Cái gì? Bà ghen? Ha, ha, ha.
- Ba ơi, má khóc rồi ba ơi!
Má tôi khóc thật, khóc dễ dàng! Ba tôi lúng túng phân bày:
- Có gì đâu, không có gì đâu mà.
Anh Hùng nắm tay ba:
- Lại đây dỗ má đi ba, ba nắm tay má đi.
Nhưng ba tôi đứng im như khúc gỗ:
- Bà, không có gì đâu. Tôi định lấy tiền may cho bà cái áo dài tết vậy mà.
- Hoan hô ba.
- Hoan hô.
Má tôi đỏ mặt lên vội vào bếp nhưng bị anh Hùng kéo lại:
- Việc má đã xong vậy má phải lo việc tụi con chớ.
- Việc gì?
- Quần áo tết.
Má tôi quyết định thật lẹ và thật độc tài:
- Rồi, cho con Ánh ba ngàn may áo dài, thằng Hùng hai ngàn may cái quần mới, quần cũ cái nào cũng chật và cụt hết rồi. Còn con Thảo mới mười ba, mười bốn tuổi mà diện cái gì, ngày mai con Ánh đi chợ lựa món tơ sống nào màu tươi tươi về cắt may cho nó cái áo dài. Mấy đứa nhỏ thì cứ mua vài thước vải trắng, vài thước hàng đen về tao may mỗi đứa một bộ để dành đi học luôn. Như thế cũng tốn mười ngàn bạc, hơn một tuần lương của ba tụi bây rồi.
- Má, cái quần hai ngàn đồng làm sao may má?
- Thứ thằng Kiên may đó, nhớ quần xanh nghe, để mai mốt mặc đi học nữa à.
- Thôi quần nâu đi má, tân thời một chút má.
- Rồi đi học mặc quần cũ à?
- Dạ.
- Má, con không chịu mặc đồ bà ba đâu má, lớn rồi, má may “đồ tây” cho con.
- Thôi cũng được, má may con quần “sọt” nhé!
- Con mặc quần tây.
- Không được. May quần tây con mặc có mươi lần cụt uổng.
- Con không chịu.
- Tao đánh bây giờ chớ cãi hả?
Ba tôi lấy ngón trỏ để lên môi ra hiệu cho Sơn im và cười cười. Sơn hiểu ý im ngay. Ba tôi cười cười là chắc chắn Sơn “có đường” rồi!
- Xong chưa? Tao đi hấp bánh.
- Kể như xong rồi, nhưng chưa thỏa mãn chút nào hết má.
- Trời cũng không làm tụi bây thỏa mãn được.
Má tôi đi vào nhà bếp. Ba tôi chu miệng nói nhỏ, thật nhỏ:
- Bà già bây hà tiện… mai mốt tao cho thêm tiền mày Hùng…
Chẳng may má tôi nghe lõm bõm được vài tiếng:
- Ông nói gì thế? Cái gì tiện? Cái gì thêm?
- À! À! Tôi nói bà làm vậy mà tiện, tôi khỏi cần có ý kiến thêm.
Cơn tức cười bị dằn xuống làm tôi muốn bể bụng. Má vừa khuất thì có tiếng trọng tài Hùng vang lên:
- Hai một! Má dứt ba một bàn thắng vẻ vang. Hoan hô má!
- Hoan hô…
- Hoan hô…
M. ANH
(Trích từ bán nguyệt san Tuổi Hoa Xuân Quý Sửu, 1973)
